4. ปุปผวรรค วรรณนา
1. เรื่องภิกษุ 500 รูปผู้ขวนขวายในปฐวีกถา^* [33]
[ข้อความเบื้องต้น]
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี ทรงปรารภภิกษุ
500 รูป ผู้ขวนขวายในปฐวีกถา ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "โก
อิมํ ปฐวึ วิเชสฺสติ" เป็นต้น.
[ควรปรารภแผ่นดินภายใน]
ดังได้สดับมา ภิกษุเหล่านั้น เที่ยวจาริกไปในชนบทกับพระ
ผู้มีพระภาค มาถึงพระเชตวันแล้วนั่งในหอฉันในเวลาเย็น เล่นถึง
เรื่องแผ่นดินในสถานที่ตนไปแล้ว ๆ ว่า "สถานเป็นที่ไปสู่บ้านโน้น
จากบ้านโน้น เสมอ ไม่เสมอ มีเปือกตมมาก มีกรวดมาก มีดินดำ
มีดินแดง."
พระศาสดา เสด็จมาตรัสถามว่า "ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้ พวก
เธอนั่งสนทนากันด้วยเรื่องอะไรหนอ ?" เมื่อภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า
"ด้วยเรื่องแผ่นดินในสถานที่พวกเข้าพระองค์เที่ยวไปแล้ว พระเจ้าข้า"
ดังนี้แล้ว จึงตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย นั่นชื่อว่าแผ่นดินภายนอก,
การที่พวกเธอทำบริกรรมในแผ่นดินภายในจึงจะควร" ดังนี้ แล้ว
ได้ทรงภาษิต 2 พระคาถานี้ว่า :-

* พระมหาอู ป. ธ. 7 วัดบวรนิเวศวิหาร แปล.