[304] น กามาวจรา ธมฺมา… อปริยาปนฺนา ธมฺมา… อนุตฺตรา ธมฺมา…เป.… สมฺปยุตฺตาติ? นตฺถิฯ กติหิ วิปฺปยุตฺตา? น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ ฉหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[305] รูปาวจรา ธมฺมา… อรูปาวจรา ธมฺมา… นิยฺยานิกา ธมฺมา… นิยตา ธมฺมา… สรณา ธมฺมา กติหิ ขนฺเธหิ กติหายตเนหิ กติหิ ธาตูหิ สมฺปยุตฺตาติ? นตฺถิฯ กติหิ วิปฺปยุตฺตา? เอเกน ขนฺเธน ทสหายตเนหิ โสฬสหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา; เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ

ธมฺมายตนํ ธมฺมธาตุ, ทุกฺขสจฺจญฺจ ชีวิตํ;

สฬายตนํ นามรูปํ, จตฺตาโร จ มหาภวาฯ

ชาติ ชรา จ มรณํ, ติเกสฺเวกูนวีสติ;

โคจฺฉเกสุ จ ปญฺญาส, อฏฺฐ จูฬนฺตเร ปทาฯ

มหนฺตเร ปนฺนรส, อฏฺฐารส ตโต ปเร;

เตวีส ปทสตํ เอตํ, สมฺปโยเค น ลพฺภตีติฯ

สมฺปโยควิปฺปโยคปทนิทฺเทโส ฉฏฺโฐฯ

7. สตฺตมนโย

7. สมฺปยุตฺเตนวิปฺปยุตฺตปทนิทฺเทโส

[306] เวทนากฺขนฺเธน เย ธมฺมา… สญฺญากฺขนฺเธน เย ธมฺมา… สงฺขารกฺขนฺเธน เย ธมฺมา… วิญฺญาณกฺขนฺเธน เย ธมฺมา… มนายตเนน เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา, เต ธมฺมา กติหิ ขนฺเธหิ กติหายตเนหิ กติหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา? เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน สตฺตหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา; เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[307] จกฺขุวิญฺญาณธาตุยา เย ธมฺมา…เป.… มโนธาตุยา เย ธมฺมา… มโนวิญฺญาณธาตุยา เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ เอกาย ธาตุยา วิปฺปยุตฺตาฯ

[308] มนินฺทฺริเยน เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน สตฺตหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา; เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[309] อุเปกฺขินฺทฺริเยน เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ ปญฺจหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[310] สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาเณน เย ธมฺมา… สฬายตนปจฺจยา ผสฺเสน เย ธมฺมา… ผสฺสปจฺจยา เวทนาย เย ธมฺมา… ผสฺเสน เย ธมฺมา… เวทนาย เย ธมฺมา… สญฺญาย เย ธมฺมา… เจตนาย เย ธมฺมา… จิตฺเตน เย ธมฺมา… มนสิกาเรน เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน สตฺตหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา; เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[311] อธิโมกฺเขน เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ เอกาย ธาตุยา วิปฺปยุตฺตาฯ

[312] อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… อุเปกฺขาสหคเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ ปญฺจหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[313] สวิตกฺกสวิจาเรหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ เอกาย ธาตุยา วิปฺปยุตฺตาฯ

[314] จิตฺเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… เจตสิเกหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… จิตฺตสมฺปยุตฺเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา … จิตฺตสํสฏฺเฐหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐาเนหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานสหภูหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺตีหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน สตฺตหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา; เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ

[315] สวิตกฺเกหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา… สวิจาเรหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา… เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ เอกาย ธาตุยา วิปฺปยุตฺตาฯ

[316] อุเปกฺขาสหคเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา, เต ธมฺมา กติหิ ขนฺเธหิ กติหายตเนหิ กติหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา? เต ธมฺมา น เกหิจิ ขนฺเธหิ น เกหิจิ อายตเนหิ ปญฺจหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตาฯ

ขนฺธา จตุโร อายตนญฺจ เมกํ;

ธาตูสุ สตฺต ทฺเวปิ จ อินฺทฺริยโตฯ

ตโย ปฏิจฺจ ตถริว ผสฺสปญฺจมา;

อธิมุจฺจนา มนสิ ติเกสุ ตีณิฯ

สตฺตนฺตรา ทฺเว จ มเนน ยุตฺตา;

วิตกฺกวิจารณา อุเปกฺขกาย จาติฯ

สมฺปยุตฺเตนวิปฺปยุตฺตปทนิทฺเทโส สตฺตโมฯ

8. อฏฺฐมนโย

8. วิปฺปยุตฺเตนสมฺปยุตฺตปทนิทฺเทโส