เมนู

(71) ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก

[888] ตตฺถ กตโม ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก? อิเธกจฺโจ คิหีหิ สํสฏฺโฐ วิหรติ สหนนฺที สหโสกี, สุขิเตสุ สุขิโต, ทุกฺขิเตสุ ทุกฺขิโต, อุปฺปนฺเนสุ กิจฺจกรณีเยสุ อตฺตนา วา โยคํ อาปชฺชติฯ โย ตตฺถ เคหสิโต ตกฺโก วิตกฺโก มิจฺฉาสงฺกปฺโป – อยํ วุจฺจติ ‘‘ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก’’ฯ

(72) ลาภาทิปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก

[889] ตตฺถ กตโม ลาภสกฺการสิโลกปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก? ลาภสกฺการสิโลกํ อารพฺภ เคหสิโต ตกฺโก วิตกฺโก มิจฺฉาสงฺกปฺโป – อยํ วุจฺจติ ‘‘ลาภสกฺการสิโลกปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก’’ฯ

(73) อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก

[890] ตตฺถ กตโม อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก? อิเธกจฺโจ ชาติยา วา โคตฺเตน วา โกลปุตฺติเยน วา วณฺณโปกฺขรตาย วา ธเนน วา อชฺเฌเนน วา กมฺมายตเนน วา สิปฺปายตเนน วา วิชฺชาฏฺฐาเนน วา สุเตน วา ปฏิภาเนน วา อญฺญตรญฺญตเรน วตฺถุนา มา มํ ปเร อวชานิํสูติฯ โย ตตฺถ เคหสิโต ตกฺโก วิตกฺโก มิจฺฉาสงฺกปฺโป – อยํ วุจฺจติ ‘‘อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก’’ฯ

เอกกํฯ

2. ทุกนิทฺเทโส

(1) โกโธ จ อุปนาโห จ

[891] (ก) ตตฺถ กตโม โกโธ? โย โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฏิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ ‘‘โกโธ’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตโม อุปนาโห? ปุพฺพกาลํ โกโธ, อปรกาลํ อุปนาโหฯ โย เอวรูโป อุปนาโห อุปนยฺหนา อุปนยฺหิตตฺตํ อฏฺฐปนา ฐปนา สณฺฐปนา อนุสํสนฺทนา อนุปฺปพนฺธนา ทฬฺหีกมฺมํ โกธสฺส – อยํ วุจฺจติ ‘‘อุปนาโห’’ฯ

(2) มกฺโข จ ปฬาโส จ

[892] (ก) ตตฺถ กตโม มกฺโข? โย มกฺโข มกฺขายนา มกฺขายิตตฺตํ [มกฺขิยนา มกฺขิยิตตฺตํ (สี. ก.)] นิฏฺฐุริยํ นิฏฺฐุริยกมฺมํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘มกฺโข’’ฯ