[459] ตตฺถ กตโม วีริยิทฺธิปาโท? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมิํ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามิํ ทิฏฺฐิคตานํ ปหานาย ปฐมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิญฺญํ, โย ตสฺมิํ สมเย เจตสิโก วีริยารมฺโภ…เป.… สมฺมาวายาโม วีริยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘วีริยิทฺธิปาโท’’ฯ อวเสสา ธมฺมา วีริยิทฺธิปาทสมฺปยุตฺตาฯ

[460] ตตฺถ กตโม จิตฺติทฺธิปาโท? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมิํ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามิํ ทิฏฺฐิคตานํ ปหานาย ปฐมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ …เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิญฺญํ, ยํ ตสฺมิํ สมเย จิตฺตํ มโน มานสํ…เป.… ตชฺชามโนวิญฺญาณธาตุ – อยํ วุจฺจติ ‘‘จิตฺติทฺธิปาโท’’ฯ อวเสสา ธมฺมา จิตฺติทฺธิปาทสมฺปยุตฺตาฯ

[461] ตตฺถ กตโม วีมํสิทฺธิปาโท? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมิํ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามิํ ทิฏฺฐิคตานํ ปหานาย ปฐมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิญฺญํ, ยา ตสฺมิํ สมเย ปญฺญา ปชานนา…เป.… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺฐิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘วีมํสิทฺธิปาโท’’ฯ อวเสสา ธมฺมา วีมํสิทฺธิปาทสมฺปยุตฺตาฯ

อภิธมฺมภาชนียํฯ

3. ปญฺหาปุจฺฉกํ

[462] จตฺตาโร อิทฺธิปาทา – อิธ ภิกฺขุ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ, วีริยสมาธิ…เป.… จิตฺตสมาธิ…เป.… วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติฯ

[463] จตุนฺนํ อิทฺธิปาทานํ กติ กุสลา, กติ อกุสลา, กติ อพฺยากตา…เป.… กติ สรณา, กติ อรณา?