3. ปาจิตฺติยาทิปญฺหา
[481]
อธิฏฺฐิตํ รชนาย รตฺตํ;
กปฺปกตมฺปิ สนฺตํ;
ปริภุญฺชนฺตสฺส อาปตฺติ;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุ มํสานิ ขาทติ;
น อุมฺมตฺตโก น จ ปน ขิตฺตจิตฺโต;
น จาปิ โส เวทนาฏฺโฏ ภเวยฺย;
น จสฺส โหติ อาปตฺติ;
โส จ ธมฺโม สุคเตน เทสิโต;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
น รตฺตจิตฺโต น จ ปน เถยฺยจิตฺโต;
น จาปิ โส ปรํ มรณาย เจตยิ;
สลากํ เทนฺตสฺส โหติ เฉชฺชํ;
ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ถุลฺลจฺจยํ;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
น จาปิ อารญฺญกํ สาสงฺกสมฺมตํ;
น จาปิ สงฺเฆน สมฺมุติ ทินฺนา;
น จสฺส กถินํ อตฺถตํ ตตฺเถว;
จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา คจฺเฉยฺย อฑฺฒโยชนํ;
ตตฺเถว อรุณํ อุคฺคจฺฉนฺตสฺส อนาปตฺติ;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
กายิกานิ น วาจสิกานิ;
สพฺพานิ นานาวตฺถุกานิ;
อปุพฺพํ อจริมํ อาปชฺเชยฺย เอกโต;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
วาจสิกานิ น กายิกานิ;
สพฺพานิ นานาวตฺถุกานิ;
อปุพฺพํ อจริมํ อาปชฺเชยฺย เอกโต;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
ติสฺสิตฺถิโย เมถุนํ ตํ น เสเว;
ตโย ปุริเส ตโย อนริยปณฺฑเก;
น จาจเร เมถุนํ พฺยญฺชนสฺมิํ;
เฉชฺชํ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยา;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
มาตรํ จีวรํ ยาเจ, โน จ สงฺเฆ [โน สํฆสฺส (ก.), โน จ สํฆสฺส (สฺยา.), โน เจ สํฆสฺส (สี.)] ปริณตํ;
เกนสฺส โหติ อาปตฺติ, อนาปตฺติ จ ญาตเก;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
กุทฺโธ อาราธโก โหติ, กุทฺโธ โหติ ครหิโย;
อถ โก นาม โส ธมฺโม, เยน กุทฺโธ ปสํสิโย;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
ตุฏฺโฐ อาราธโก โหติ, ตุฏฺโฐ โหติ ครหิโย;
อถ โก นาม โส ธมฺโม, เยน ตุฏฺโฐ ครหิโย;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
สงฺฆาทิเสสํ ถุลฺลจฺจยํ;
ปาจิตฺติยํ ปาฏิเทสนียํ;
ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺย เอกโต;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
อุโภ ปริปุณฺณวีสติวสฺสา;
อุภินฺนํ เอกุปชฺฌาโย;
เอกาจริโย เอกา กมฺมวาจา;
เอโก อุปสมฺปนฺโน เอโก อนุปสมฺปนฺโน;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
อกปฺปกตํ นาปิ รชนาย รตฺตํ;
เตน นิวตฺโถ เยน กามํ วเชยฺย;
น จสฺส โหติ อาปตฺติ;
โส จ ธมฺโม สุคเตน เทสิโต;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
น เทติ น ปฏิคฺคณฺหาติ, ปฏิคฺคโห เตน น วิชฺชติ;
อาปชฺชติ ครุกํ น ลหุกํ, ตญฺจ ปริโภคปจฺจยา;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
น เทติ น ปฏิคฺคณฺหาติ, ปฏิคฺคโห เตน น วิชฺชติ;
อาปชฺชติ ลหุกํ น ครุกํ, ตญฺจ ปริโภคปจฺจยา;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
อาปชฺชติ ครุกํ สาวเสสํ;
ฉาเทติ อนาทริยํ ปฏิจฺจ;
น ภิกฺขุนี โน จ ผุเสยฺย วชฺชํ;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาฯ
เสทโมจนคาถา นิฏฺฐิตาฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
อสํวาโส อวิสฺสชฺชิ, ทส จ อนุกฺขิตฺตโก;
อุเปติ ธมฺมํ อุพฺภกฺขกํ, ตโต สญฺญาจิกา จ ทฺเวฯ
น กายิกญฺจ ครุกํ, น กายิกํ น วาจสิกํ [น กายิกํ สุนาสิตํ (สฺยา.)];
อนาลปนฺโต สิกฺขา จ, อุโภ จ จตุโร ชนาฯ
อิตฺถี เตลญฺจ นิสฺสคฺคิ, ภิกฺขุ จ ปทวีติโย;
นิวตฺโถ จ น จ ญตฺติ, น มาตรํ ปิตรํ หเนฯ
อโจทยิตฺวา โจทยิตฺวา, ฉินฺทนฺตํ สจฺจเมว จ;
อธิฏฺฐิตญฺจตฺถงฺคเต, น รตฺตํ น จารญฺญกํฯ
กายิกา วาจสิกา จ, ติสฺสิตฺถี จาปิ มาตรํ;
กุทฺโธ อาราธโก ตุฏฺโฐ, สงฺฆาทิเสสา จ อุโภฯ
อกปฺปกตํ น เทติ, น เทตาปชฺชตี ครุํ;
เสทโมจนิกา คาถา, ปญฺหา วิญฺญูหิ วิภาวิตาติ [วิญฺญูวิภาวิตา (สี. สฺยา.)]ฯ
ปญฺจวคฺโค
1. กมฺมวคฺโค
[482] จตฺตาริ กมฺมานิฯ อปโลกนกมฺมํ, ญตฺติกมฺมํ, ญตฺติทุติยกมฺมํ, ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ – อิมานิ จตฺตาริ กมฺมานิฯ กติหากาเรหิ วิปชฺชนฺติ? อิมานิ จตฺตาริ กมฺมานิ ปญฺจหากาเรหิ วิปชฺชนฺติ – วตฺถุโต วา ญตฺติโต วา อนุสฺสาวนโต วา สีมโต วา ปริสโต วาฯ
[483] กถํ วตฺถุโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ? สมฺมุขากรณียํ กมฺมํ อสมฺมุขา กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ปฏิปุจฺฉากรณียํ กมฺมํ อปฏิปุจฺฉา กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ปฏิญฺญาย กรณียํ กมฺมํ อปฏิญฺญาย กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; สติวินยารหสฺส อมูฬฺหวินยํ เทติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; อมูฬฺหวินยารหสฺส ตสฺสปาปิยสิกากมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ตสฺสปาปิยสิกากมฺมารหสฺส ตชฺชนียกมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ตชฺชนียกมฺมารหสฺส นิยสฺสกมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; นิยสฺสกมฺมารหสฺส ปพฺพาชนียกมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ปพฺพาชนียกมฺมารหสฺส ปฏิสารณียกมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; ปฏิสารณียกมฺมารหสฺส อุกฺเขปนียกมฺมํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; อุกฺเขปนียกมฺมารหสฺส ปริวาสํ เทติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ ; ปริวาสารหํ มูลาย ปฏิกสฺสติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; มูลายปฏิกสฺสนารหสฺส มานตฺตํ เทติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; มานตฺตารหํ อพฺเภติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; อพฺภานารหํ อุปสมฺปาเทติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; อนุโปสเถ อุโปสถํ กโรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ; อปวารณาย ปวาเรติ, วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํฯ เอวํ วตฺถุโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติฯ
[484] กถํ ญตฺติโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ? ปญฺจหากาเรหิ ญตฺติโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ – วตฺถุํ น ปรามสติ, สงฺฆํ น ปรามสติ, ปุคฺคลํ น ปรามสติ, ญตฺติํ น ปรามสติ, ปจฺฉา วา ญตฺติํ ฐเปติ – อิเมหิ ปญฺจหากาเรหิ ญตฺติโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติฯ