เมนู

13. อาวาสิกวคฺโค

[461] ‘‘กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย’’ติ? ‘‘ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย ฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, สงฺฆิกํ ปุคฺคลิกปริโภเคน ปริภุญฺชติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ

‘‘ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, สงฺฆิกํ น ปุคฺคลิกปริโภเคน ปริภุญฺชติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค’’ติฯ

[462] ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต, อธมฺมิกา วินยพฺยากรณา’’ติ? ‘‘ปญฺจิเม, อุปาลิ, อธมฺมิกา วินยพฺยากรณาฯ กตเม ปญฺจ? อิธุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ ธมฺโมติ ปริณาเมติ, ธมฺมํ อธมฺโมติ ปริณาเมติ, อวินยํ วินโยติ ปริณาเมติ, วินยํ อวินโยติ ปริณาเมติ , อปญฺญตฺตํ ปญฺญาเปติ, ปญฺญตฺตํ สมุจฺฉินฺทติ – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อธมฺมิกา วินยพฺยากรณาฯ ปญฺจิเม, อุปาลิ, ธมฺมิกา วินยพฺยากรณาฯ กตเม ปญฺจ? อิธุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ อธมฺโมติ ปริณาเมติ, ธมฺมํ ธมฺโมติ ปริณาเมติ, อวินยํ อวินโยติ ปริณาเมติ, วินยํ วินโยติ ปริณาเมติ, อปญฺญตฺตํ น ปญฺญเปติ, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทติ – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ ธมฺมิกา วินยพฺยากรณา’’ติฯ

[463] [อ. นิ. 5.272-285] ‘‘กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย’’ติ? ‘‘ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, อุทฺทิฏฺฐานุทฺทิฏฺฐํ น ชานาติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ

[อ. นิ. 5.272-285] ‘‘ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคฯ

กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, อุทฺทิฏฺฐานุทฺทิฏฺฐํ ชานาติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค’’ติฯ

[464] ‘‘กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต เสนาสนปญฺญาปโก…เป.… ภณฺฑาคาริโก…เป.… จีวรปฏิคฺคาหโก…เป.… จีวรภาชโก…เป.… ยาคุภาชโก…เป.… ผลภาชโก…เป.… ขชฺชภาชโก…เป.… อปฺปมตฺตกวิสฺสชฺชโก…เป.… สาฏิยคฺคาหาปโก…เป.… ปตฺตคฺคาหาปโก…เป.… อารามิกเปสโก…เป.… สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย’’ติ? ‘‘ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, เปสิตาเปสิตํ น ชานาติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, เปสิตาเปสิตํ ชานาติ – อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค’’ติฯ

อาวาสิกวคฺโค นิฏฺฐิโต เตรสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อาวาสิกพฺยากรณา , ภตฺตุเสนาสนานิ จ;

ภณฺฑจีวรคฺคาโห จ, จีวรสฺส จ ภาชโกฯ

ยาคุ ผลํ ขชฺชกญฺจ, อปฺปสาฏิยคาหโก;

ปตฺโต อารามิโก เจว, สามเณเรน เปสโกติฯ

14. กถินตฺถารวคฺโค

[465] ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต, อานิสํสา กถินตฺถาเร’’ติ? ‘‘ปญฺจิเม, อุปาลิ, อานิสํสา กถินตฺถาเรฯ กตเม ปญฺจ? อนามนฺตจาโร, อสมาทานจาโร, คณโภชนํ, ยาวทตฺถจีวรํ, โย จ ตตฺถ จีวรุปฺปาโท โส เนสํ ภวิสฺสติ – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อานิสํสา กถินตฺถาเร’’ติฯ

[466] ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต, อาทีนวา มุฏฺฐสฺสติสฺส อสมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต’’ติ? ‘‘ปญฺจิเม, อุปาลิ, อาทีนวา มุฏฺฐสฺสติสฺส อสมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโตฯ กตเม ปญฺจ? ทุกฺขํ สุปติ, ทุกฺขํ ปฏิพุชฺฌติ, ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ, เทวตา น รกฺขนฺติ, อสุจิ มุจฺจติ – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อาทีนวา มุฏฺฐสฺสติสฺส อสมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโตฯ ปญฺจิเม, อุปาลิ, อานิสํสา อุปฏฺฐิตสฺสติสฺส สมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโตฯ กตเม ปญฺจ? สุขํ สุปติ, สุขํ ปฏิพุชฺฌติ, น ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ, เทวตา รกฺขนฺติ, อสุจิ น มุจฺจติ – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อานิสํสา อุปฏฺฐิตสฺสติสฺส สมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต’’ติฯ

[467] ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต, อวนฺทิยา’’ติ? ‘‘ปญฺจิเม, อุปาลิ, อวนฺทิยาฯ กตเม ปญฺจ? อนฺตรฆรํ ปวิฏฺโฐ อวนฺทิโย, รจฺฉคโต อวนฺทิโย, โอตมสิโก อวนฺทิโย, อสมนฺนาหรนฺโต อวนฺทิโย, สุตฺโต อวนฺทิโย – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ

‘‘อปเรปิ, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ กตเม ปญฺจ? ยาคุปาเน อวนฺทิโย, ภตฺตคฺเค อวนฺทิโย, เอกาวตฺโต อวนฺทิโย, อญฺญวิหิโต อวนฺทิโย, นคฺโค อวนฺทิโย – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ

‘‘อปเรปิ , อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ กตเม ปญฺจ? ขาทนฺโต อวนฺทิโย, ภุญฺชนฺโต อวนฺทิโย, อุจฺจารํ กโรนฺโต อวนฺทิโย, ปสฺสาวํ กโรนฺโต อวนฺทิโย, อุกฺขิตฺตโก อวนฺทิโย – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ

‘‘อปเรปิ, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยา ฯ กตเม ปญฺจ? ปุเร อุปสมฺปนฺเนน ปจฺฉา อุปสมฺปนฺโน อวนฺทิโย, อนุปสมฺปนฺโน อวนฺทิโย, นานาสํวาสโก วุฑฺฒตโร อธมฺมวาที อวนฺทิโย, มาตุคาโม อวนฺทิโย, ปณฺฑโก อวนฺทิโย – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ

‘‘อปเรปิ, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยาฯ กตเม ปญฺจ? ปาริวาสิโก อวนฺทิโย, มูลายปฏิกสฺสนารโห อวนฺทิโย, มานตฺตารโห อวนฺทิโย, มานตฺตจาริโก อวนฺทิโย, อพฺภานารโห อวนฺทิโย – อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อวนฺทิยา’’ติฯ