20. สมุฏฺฐาปนวาโร

[314] วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? [จูฬว. 215; ปริ. 348 อาทโย] อิธ ภิกฺขู วิวทนฺติ – ‘‘ธมฺโมติ วา, อธมฺโมติ วา, วินโยติ วา, อวินโยติ วา, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, อนาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อปญฺญตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, ปญฺญตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, อาปตฺตีติ วา, อนาปตฺตีติ วา, ลหุกา อาปตฺตีติ วา, ครุกา อาปตฺตีติ วา, สาวเสสา อาปตฺตีติ วา, อนวเสสา อาปตฺตีติ วา, ทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตีติ วา อทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตีติ วา’’ฯ ยํ ตตฺถ ภณฺฑนํ กลโห วิคฺคโห วิวาโท นานาวาโท อญฺญถาวาโท วิปจฺจตาย โวหาโร เมธกํ [เมธคํ (ก.)], อิทํ วุจฺจติ วิวาทาธิกรณํฯ วิวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

[315] อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? [จูฬว. 215; ปริ. 348 อาทโย] อิธ ภิกฺขู ภิกฺขุํ อนุวทนฺติ สีลวิปตฺติยา วา อาจารวิปตฺติยา วา ทิฏฺฐิวิปตฺติยา วา อาชีววิปตฺติยา วาฯ โย ตตฺถ อนุวาโท อนุวทนา อนุลฺลปนา อนุภณนา อนุสมฺปวงฺกตา อพฺภุสฺสหนตา อนุพลปฺปทานํ, อิทํ วุจฺจติ อนุวาทาธิกรณํฯ อนุวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

[316] อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? ปญฺจปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, สตฺตปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํฯ อาปตฺตาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ

ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

[317] กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ ? กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ, อปิจ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? ยา สงฺฆสฺส กิจฺจยตา กรณียตา อปโลกนกมฺมํ ญตฺติกมฺมํ ญตฺติทุติยกมฺมํ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ, อิทํ วุจฺจติ กิจฺจาธิกรณํฯ กิจฺจาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

สมุฏฺฐาปนวาโร นิฏฺฐิโต วีสติโมฯ

21. ภชติวาโร

[318] วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ วิวาทาธิกรณํ ภชติ, วิวาทาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, วิวาทาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, วิวาทาธิกรเณน สงฺคหิตํฯ