เมนู

19. สมถาธิกรณวาโร

[309] สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ? สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ?

สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติฯ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติฯ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติฯ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติฯ

[310] กถํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิญฺญาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติฯ

สติวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิญฺญาตกรเณน น สมฺมาติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติฯ

อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ปฏิญฺญาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติฯ

ปฏิญฺญาตกรณํ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติฯ

ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิญฺญาตกรเณน น สมฺมติฯ

ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิญฺญาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติฯ เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติฯ เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติฯ

[311] กถํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? สมฺมุขาวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

เยภุยฺยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

สติวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

อมูฬฺหวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

ปฏิญฺญาตกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

ตสฺสปาปิยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

ติณวตฺถารโก วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติฯ เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติฯ

[312] กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สมฺมติ; สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติฯ

อนุวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติฯ

อาปตฺตาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ น สมฺมติฯ

กิจฺจาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติฯ เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติฯ เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติฯ

[313] กถํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? กถํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

อนุวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

อาปตฺตาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ

กิจฺจาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติฯ เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติฯ

ฉาปิ สมถา จตฺตาโรปิ อธิกรณา สมฺมุขาวินเยน สมฺมนฺติ; สมฺมุขาวินโย น เกนจิ สมฺมติฯ

สมถาธิกรณวาโร นิฏฺฐิโต เอกูนวีสติโมฯ

20. สมุฏฺฐาปนวาโร

[314] วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? [จูฬว. 215; ปริ. 348 อาทโย] อิธ ภิกฺขู วิวทนฺติ – ‘‘ธมฺโมติ วา, อธมฺโมติ วา, วินโยติ วา, อวินโยติ วา, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, อนาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อปญฺญตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, ปญฺญตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, อาปตฺตีติ วา, อนาปตฺตีติ วา, ลหุกา อาปตฺตีติ วา, ครุกา อาปตฺตีติ วา, สาวเสสา อาปตฺตีติ วา, อนวเสสา อาปตฺตีติ วา, ทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตีติ วา อทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตีติ วา’’ฯ ยํ ตตฺถ ภณฺฑนํ กลโห วิคฺคโห วิวาโท นานาวาโท อญฺญถาวาโท วิปจฺจตาย โวหาโร เมธกํ [เมธคํ (ก.)], อิทํ วุจฺจติ วิวาทาธิกรณํฯ วิวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

[315] อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? [จูฬว. 215; ปริ. 348 อาทโย] อิธ ภิกฺขู ภิกฺขุํ อนุวทนฺติ สีลวิปตฺติยา วา อาจารวิปตฺติยา วา ทิฏฺฐิวิปตฺติยา วา อาชีววิปตฺติยา วาฯ โย ตตฺถ อนุวาโท อนุวทนา อนุลฺลปนา อนุภณนา อนุสมฺปวงฺกตา อพฺภุสฺสหนตา อนุพลปฺปทานํ, อิทํ วุจฺจติ อนุวาทาธิกรณํฯ อนุวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ

[316] อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ? อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺฐาเปติ; อปิจ, อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติฯ ยถา กถํ วิย? ปญฺจปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, สตฺตปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํฯ อาปตฺตาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติฯ วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติฯ อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ