8. อทฺธานสมุฏฺฐานํ
[265]
อทฺธานนาวํ ปณีตํ, มาตุคาเมน สํหเร;
ธญฺญํ นิมนฺติตา เจว, อฏฺฐ จ ปาฏิเทสนีฯ
สิกฺขา ปนฺนรส เอเต, กายา น วาจา น มนา;
กายวาจาหิ ชายนฺติ, น เต จิตฺเตน ชายเรฯ
กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;
กายวาจาหิ จิตฺเตน, สมุฏฺฐานา จตุพฺพิธาฯ
ปญฺญตฺตา พุทฺธญาเณน, อทฺธาเนน สหา สมา [สมานยา (สฺยา.)]ฯ
อทฺธานสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
9. เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ
[266]
เถยฺยสตฺถํ อุปสฺสุติ, สูปวิญฺญาปเนน จ;
รตฺติฉนฺนญฺจ โอกาสํ, เอเต พฺยูเหน สตฺตมาฯ
กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;
ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายนฺติ, ทฺวิสมุฏฺฐานิกา อิเมฯ
เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานา, เทสิตาทิจฺจพนฺธุนาฯ
เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
10. ธมฺมเทสนาสมุฏฺฐานํ
[267]
ฉตฺตปาณิสฺส สทฺธมฺมํ, น เทเสนฺติ ตถาคตา;
เอวเมว [ตเถว (สี. สฺยา.)] ทณฺฑปาณิสฺส, สตฺถอาวุธปาณินํฯ
ปาทุกุปาหนา ยานํ, เสยฺยปลฺลตฺถิกาย จ;
เวฐิโตคุณฺฐิโต เจว, เอกาทสมนูนกาฯ
วาจาจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ กายโต;
สพฺเพ เอกสมุฏฺฐานา, สมกา ธมฺมเทสเนฯ
ธมฺมเทสนาสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
11. ภูตาโรจนสมุฏฺฐานํ
[268]
ภูตํ กาเยน ชายติ, น วาจา น จ จิตฺตโต;
วาจโต จ สมุฏฺฐาติ, น กายา น จ จิตฺตโตฯ
กายวาจาย ชายติ, น ตุ ชายติ จิตฺตโต;
ภูตาโรจนกา นาม, ตีหิ ฐาเนหิ ชายติฯ
ภูตาโรจนสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
12. โจริวุฏฺฐาปนสมุฏฺฐานํ
[269]
โจรี วาจาย จิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;
ชายติ ตีหิ ทฺวาเรหิ, โจริวุฏฺฐาปนํ อิทํ;
อกตํ ทฺวิสมุฏฺฐานํ, ธมฺมราเชน ภาสิตํ [ฐปิตํ (สฺยา.)]ฯ
โจริวุฏฺฐาปนสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
13. อนนุญฺญาตสมุฏฺฐานํ
[270]
อนนุญฺญาตํ วาจาย, น กายา น จ จิตฺตโต;
ชายติ กายวาจาย, น ตํ ชายติ จิตฺตโตฯ
ชายติ วาจาจิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;
ชายติ ตีหิ ทฺวาเรหิ, อกตํ จตุฐานิกํฯ
อนนุญฺญาตสมุฏฺฐานํ นิฏฺฐิตํฯ
สมุฏฺฐานญฺหิ สงฺเขปํ, ทส ตีณิ สุเทสิตํ;
อสมฺโมหกรํ ฐานํ, เนตฺติธมฺมานุโลมิกํ;
ธารยนฺโต อิมํ วิญฺญู, สมุฏฺฐาเน น มุยฺหตีติฯ
สมุฏฺฐานสีสสงฺเขโป นิฏฺฐิโตฯ