เมนู

‘‘ตุมฺเห โข, มหาราช, อติปณฺฑิตา, เย ตุมฺเห อสนฺตานํ อนาคตานํ พุภุกฺขานํ ปฏิพาหนตฺถาย ปฏิยาเทถา’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

ทุกฺขปฺปหานวายมปญฺโห ตติโยฯ

4. พฺรหฺมโลกปญฺโห

[4] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, กีวทูโร อิโต พฺรหฺมโลโก’’ติ? ‘‘ทูโร โข, มหาราช, อิโต พฺรหฺมโลโก กูฏาคารมตฺตา สิลา ตมฺหา ปติตา อโหรตฺเตน อฏฺฐจตฺตาลีสโยชนสหสฺสานิ ภสฺสมานา จตูหิ มาเสหิ ปถวิยํ ปติฏฺฐเหยฺยา’’ติฯ

‘‘ภนฺเต นาคเสน, ตุมฺเห เอวํ ภณถ ‘เสยฺยถาปิ พลวา ปุริโส สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย , ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย, เอวเมว อิทฺธิมา ภิกฺขุ เจโตวสิปฺปตฺโต ชมฺพุทีเป อนฺตรหิโต พฺรหฺมโลเก ปาตุภเวยฺยา’ติ เอตํ วจนํ น สทฺทหามิ, เอวํ อติสีฆํ ตาว พหูนิ โยชนสตานิ คจฺฉิสฺสตี’’ติฯ

เถโร อาห ‘‘กุหิํ ปน, มหาราช, ตว ชาตภูมี’’ติ? ‘‘อตฺถิ, ภนฺเต, อลสนฺโท นาม ทีโป, ตตฺถาหํ ชาโต’’ติฯ ‘‘กีว ทูโร, มหาราช, อิโต อลสนฺโท โหตี’’ติ? ‘‘ทฺวิมตฺตานิ, ภนฺเต, โยชนสตานี’’ติฯ ‘‘อภิชานาสิ นุ ตฺวํ, มหาราช, ตตฺถ กิญฺจิเทว กรณียํ กริตฺวา สริตา’’ติ? ‘‘อาม, ภนฺเต, สรามี’’ติฯ ‘‘ลหุํ โข ตฺวํ, มหาราช, คโตสิ ทฺวิมตฺตานิ โยชนสตานี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

พฺรหฺมโลกปญฺโห จตุตฺโถฯ

5. ทฺวินฺนํ โลกุปฺปนฺนานํ สมกภาวปญฺโห

[5] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, โย อิธ กาลงฺกโต พฺรหฺมโลเก อุปฺปชฺเชยฺย, โย จ อิธ กาลงฺกโต กสฺมีเร อุปฺปชฺเชยฺย, โก จิรตรํ โก สีฆตร’’นฺติ? ‘‘สมกํ, มหาราชา’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘กุหิํ ปน, มหาราช, ตว ชาตนคร’’นฺติ? ‘‘อตฺถิ, ภนฺเต, กลสิคาโม นาม, ตตฺถาหํ ชาโต’’ติฯ ‘‘กีว ทูโร, มหาราช, อิโต กลสิคาโม โหตี’’ติฯ ‘‘ทฺวิมตฺตานิ, ภนฺเต, โยชนสตานี’’ติฯ ‘‘กีว ทูรํ, มหาราช, อิโต กสฺมีรํ โหตี’’ติ? ‘‘ทฺวาทส, ภนฺเต, โยชนานี’’ติฯ ‘‘อิงฺฆ, ตฺวํ มหาราช, กลสิคามํ จินฺเตหี’’ติฯ ‘‘จินฺติโต, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘อิงฺฆ, ตฺวํ มหาราช, กสฺมีรํ จินฺเตหี’’ติฯ ‘‘จินฺติตํ ภนฺเต’’ติฯ ‘‘กตมํ นุ โข, มหาราช, จิเรน จินฺติตํ, กตมํ สีฆตร’’นฺติ? ‘‘สมกํ ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, โย อิธ กาลงฺกโต พฺรหฺมโลเก อุปฺปชฺเชยฺย, โย จ อิธ กาลงฺกโต กสฺมีเร อุปฺปชฺเชยฺย, สมกํ เยว อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ

‘‘ภิยฺโย โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, มหาราช, ทฺเว สกุณา อากาเสน คจฺเฉยฺยุํ , เตสุ เอโก อุจฺเจ รุกฺเข นิสีเทยฺย, เอโก นีเจ รุกฺเข นิสีเทยฺย, เตสํ สมกํ ปติฏฺฐิตานํ กตมสฺส ฉายา ปฐมตรํ ปถวิยํ ปติฏฺฐเหยฺย, กตมสฺส ฉายา จิเรน ปถวิยํ ปติฏฺฐเหยฺยา’’ติ? ‘‘สมกํ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, โย อิธ กาลงฺกโต พฺรหฺมโลเก อุปฺปชฺเชยฺย, โย จ อิธ กาลงฺกโต กสฺมีเร อุปฺปชฺเชยฺย, สมกํ เยว อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

ทฺวินฺนํ โลกุปฺปนฺนานํ สมกภาวปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. โพชฺฌงฺคปญฺโห

[6] ราชา อาห ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต นาคเสน, โพชฺฌงฺคา’’ติ? ‘‘สตฺต โข, มหาราช, โพชฺฌงฺคา’’ติฯ ‘‘กติหิ ปน, ภนฺเต, โพชฺฌงฺเคหิ พุชฺฌตี’’ติ? ‘‘เอเกน โข, มหาราช, โพชฺฌงฺเคน พุชฺฌติ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺเคนา’’ติฯ ‘‘อถ กิสฺส นุ โข, ภนฺเต, วุจฺจนฺติ ‘สตฺต โพชฺฌงฺคา’’’ติ? ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, มหาราช, อสิ โกสิยา ปกฺขิตฺโต อคฺคหิโต หตฺเถน อุสฺสหติ เฉชฺชํ ฉินฺทิตุ’’นฺติฯ ‘‘น หิ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺเคน วินา ฉหิ โพชฺฌงฺเคหิ น พุชฺฌตี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

โพชฺฌงฺคปญฺโห ฉฏฺโฐฯ