‘‘อภิชานาสิ นุ, ตฺวํ มหาราช, ทหรโก สนฺโต สิโลกาจริยสฺส สนฺติเก กิญฺจิ สิโลกํ คหิต’’นฺติ? ‘‘อาม, ภนฺเต’’ติ ฯ ‘‘กิํนุ โข, มหาราช, โส สิโลโก อาจริยมฺหา สงฺกนฺโต’’ติ? ‘‘น หิ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จาติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

อสงฺกมนปฏิสนฺทหนปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. เวทคูปญฺโห

[6] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, เวทคู อุปลพฺภตี’’ติ? เถโร อาห ‘‘ปรมตฺเถน โข, มหาราช, เวทคู นุปลพฺภตี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

เวทคูปญฺโห ฉฏฺโฐฯ

7. อญฺญกายสงฺกมนปญฺโห

[7] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, อตฺถิ โกจิ สตฺโต โย อิมมฺหา กายา อญฺญํ กายํ สงฺกมตี’’ติ? ‘‘น หิ, มหาราชา’’ติฯ ‘‘ยทิ, ภนฺเต นาคเสน, อิมมฺหา กายา อญฺญํ กายํ สงฺกมนฺโต นตฺถิ, นนุ มุตฺโต ภวิสฺสติ ปาปเกหิ กมฺเมหี’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช, ยทิ น ปฏิสนฺทเหยฺย, มุตฺโต ภวิสฺสติ ปาปเกหิ กมฺเมหีติ, ยสฺมา จ โข, มหาราช, ปฏิสนฺทหติ, ตสฺมา น ปริมุตฺโต ปาปเกหิ กมฺเมหี’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, โกจิเทว ปุริโส อญฺญตรสฺส ปุริสสฺส อมฺพํ อวหเรยฺย, กิํ โส ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติ? ‘‘อาม, ภนฺเต, ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติฯ ‘‘น โข โส, มหาราช, ตานิ อมฺพานิ อวหริ, ยานิ เตน โรปิตานิ, กสฺมา ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติ? ‘‘ตานิ, ภนฺเต, อมฺพานิ นิสฺสาย ชาตานิ, ตสฺมา ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติฯ

‘‘เอวเมว โข, มหาราช, อิมินา นามรูเปน กมฺมํ กโรติ โสภนํ วา อโสภนํ วา, เตน กมฺเมน อญฺญํ นามรูปํ ปฏิสนฺทหติ, ตสฺมา น ปริมุตฺโต ปาปเกหิ กมฺเมหี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

อญฺญกายสงฺกมนปญฺโห สตฺตโมฯ

8. กมฺมผลอตฺถิภาวปญฺโห

[8] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, อิมินา นามรูเปน กมฺมํ กตํ กุสลํ วา อกุสลํ วา, กุหิํ ตานิ กมฺมานิ ติฏฺฐนฺตี’’ติ? ‘‘อนุพนฺเธยฺยุํ โข, มหาราช, ตานิ กมฺมานิ ฉายาว อนปายินี’’ติ [อนุปายินีติ (ก.)]ฯ ‘‘สกฺกา ปน, ภนฺเต, ตานิ กมฺมานิ ทสฺเสตุํ ‘อิธ วา อิธ วา ตานิ กมฺมานิ ติฏฺฐนฺตี’’’ติ? ‘‘น สกฺกา, มหาราช, ตานิ กมฺมานิ ทสฺเสตุํ ‘อิธ วา อิธ วา ตานิ กมฺมานิ ติฏฺฐนฺตี’’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, มหาราช, ยานิมานิ รุกฺขานิ อนิพฺพตฺตผลานิ, สกฺกา เตสํ ผลานิ ทสฺเสตุํ ‘อิธ วา อิธ วา ตานิ ผลานิ ติฏฺฐนฺตี’’’ติฯ ‘‘น หิ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, อพฺโพจฺฉินฺนาย สนฺตติยา น สกฺกา ตานิ กมฺมานิ ทสฺเสตุํ ‘อิธ วา อิธ วา ตานิ กมฺมานิ ติฏฺฐนฺตี’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

กมฺมผลอตฺถิภาวปญฺโห อฏฺฐโมฯ