เมนู

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, โกจิเทว ปุริโส วิสํ อภิสงฺขริตฺวา อตฺตนา จ ปิเวยฺย, ปเร จ ปาเยยฺย, โส อตฺตนาปิ ทุกฺขิโต ภเวยฺย, ปเรปิ ทุกฺขิตา ภเวยฺยุํฯ เอวเมว โข, มหาราช, อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล อกุสลํ กมฺมํ เจตนาย เจตยิตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺเชยฺยฯ เยปิ ตสฺส อนุสิกฺขนฺติ , เตปิ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺติฯ

‘‘ยถา วา ปน, มหาราช, โกจิเทว ปุริโส สปฺปินวนีตเตลมธุผาณิตํ เอกชฺฌํ อภิสงฺขริตฺวา อตฺตนา จ ปิเวยฺย, ปเร จ ปาเยยฺย, โส อตฺตนา สุขิโต ภเวยฺย, ปเรปิ สุขิตา ภเวยฺยุํฯ เอวเมว โข, มหาราช, อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล กุสลํ กมฺมํ เจตนาย เจตยิตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติฯ เยปิ ตสฺส อนุสิกฺขนฺติ, เตปิ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺติฯ เอวํ โข, มหาราช, เจตยิตลกฺขณา เจตนา อภิสงฺขรณลกฺขณา จา’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

เจตนาลกฺขณปญฺโห เอกาทสโมฯ

12. วิญฺญาณลกฺขณปญฺโห

[12] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, กิํลกฺขณํ วิญฺญาณ’’นฺติ? ‘‘วิชานนลกฺขณํ, มหาราช, วิญฺญาณ’’นฺติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, นครคุตฺติโก มชฺเฌ นครสิงฺฆาฏเก นิสินฺโน ปสฺเสยฺย ปุรตฺถิมทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปสฺเสยฺย ทกฺขิณทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปสฺเสยฺย ปจฺฉิมทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปสฺเสยฺย อุตฺตรทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํฯ เอวเมว โข, มหาราช, ยญฺจ ปุริโส จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ โสเตน สทฺทํ สุณาติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ ฆาเนน คนฺธํ ฆายติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ

ยญฺจ ชิวฺหาย รสํ สายติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ, ยญฺจ มนสา ธมฺมํ วิชานาติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ เอวํ โข, มหาราช, วิชานนลกฺขณํ วิญฺญาณ’’นฺติฯ

‘‘กลฺโลสิ , ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

วิญฺญาณลกฺขณปญฺโห ทฺวาทสโมฯ

13. วิตกฺกลกฺขณปญฺโห

[13] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, กิํลกฺขโณ วิตกฺโก’’ติ? ‘‘อปฺปนาลกฺขโณ มหาราช, วิตกฺโก’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, วฑฺฒกี สุปริกมฺมกตํ ทารุํ สนฺธิสฺมิํ อปฺเปติ, เอวเมว โข, มหาราช, อปฺปนาลกฺขโณ วิตกฺโก’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

วิตกฺกลกฺขณปญฺโห เตรสโมฯ

14. วิจารลกฺขณปญฺโห

[14] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, กิํลกฺขโณ วิจาโร’’ติ? ‘‘อนุมชฺชนลกฺขโณ, มหาราช, วิจาโร’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, กํสถาลํ อาโกฏิตํ ปจฺฉา อนุรวติ อนุสนฺทหติ [อนุสทฺทายติ (ก.)], ยถา, มหาราช, อาโกฏนา, เอวํ วิตกฺโก ทฏฺฐพฺโพฯ ยถา อนุรวนา [อนุมชฺชนา (ก.)], เอวํ วิจาโร ทฏฺฐพฺโพ’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ , ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

วิจารลกฺขณปญฺโห จุทฺทสโมฯ

วิจารวคฺโค ตติโยฯ

อิมสฺมิํ วคฺเค จุทฺทส ปญฺหาฯ

4. นิพฺพานวคฺโค