3. จิตฺตกธรกุมฺมงฺคปญฺโห

[3] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘จิตฺตกธรกุมฺมสฺส [จิตฺตกถลกุมฺมสฺส (สี. ปี.)] เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, จิตฺตกธรกุมฺโม อุทกภยา อุทกํ ปริวชฺเชตฺวา วิจรติ, ตาย จ ปน อุทกํ ปริวชฺชนาย อายุนา น ปริหายติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปมาเท ภยทสฺสาวินา ภวิตพฺพํ, อปฺปมาเท คุณวิเสสทสฺสาวินาฯ ตาย จ ปน ภยทสฺสาวิตาย น ปริหายติ สามญฺญา, นิพฺพานสฺส สนฺติเก อุเปติ [ฐเปติ (ก.)]ฯ อิทํ, มหาราช, จิตฺตกธรกุมฺมสฺส เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน ธมฺมปเท –

‘‘‘อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ, ปมาเท ภยทสฺสิ วา;

อภพฺโพ ปริหานาย, นิพฺพานสฺเสว สนฺติเก’’’ติฯ

จิตฺตกธรกุมฺมงฺคปญฺโห จตุตฺโถฯ

4. ปวนงฺคปญฺโห

[4] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘ปวนสฺส ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, ปวนํ นาม อสุจิชนํ ปฏิจฺฉาเทติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปเรสํ อปรทฺธํ ขลิตํ ปฏิจฺฉาเทตพฺพํ น วิวริตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ปวนสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, ปวนํ สุญฺญํ ปจุรชเนหิ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิชาเลหิ สพฺเพหิ จ กิเลเสหิ สุญฺเญน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ปวนสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, ปวนํ วิวิตฺตํ ชนสมฺพาธรหิตํ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปาปเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ อนริเยหิ ปวิวิตฺเตน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ปวนสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ