7. วคฺคุลิงฺคปญฺโห

[7] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘วคฺคุลิสฺส ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, วคฺคุลิ เคหํ ปวิสิตฺวา วิจริตฺวา นิกฺขมติ, น ตตฺถ ปลิพุทฺธติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา สปทานํ วิจริตฺวา ปฏิลทฺธลาเภน ขิปฺปเมว นิกฺขมิตพฺพํ, น ตตฺถ ปลิพุทฺเธน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, วคฺคุลิสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, วคฺคุลิ ปรเคเห วสมาโน น เตสํ ปริหานิํ กโรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อติยาจนาย วา วิญฺญตฺติพหุลตาย วา กายโทสพหุลตาย วา อติภาณิตาย วา สมานสุขทุกฺขตาย วา น เตสํ โกจิ วิปฺปฏิสาโร กรณีโย, นปิ เตสํ มูลกมฺมํ ปริหาเปตพฺพํ, สพฺพถา วฑฺฒิ เยว อิจฺฉิตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, วคฺคุลิสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน ทีฆนิกายวเร ลกฺขณสุตฺตนฺเต –

‘‘‘สุทฺธาย สีเลน สุเตน พุทฺธิยา, จาเคน ธมฺเมน พหูหิ สาธุหิ;

ธเนน ธญฺเญน จ เขตฺตวตฺถุนา, ปุตฺเตหิ ทาเรหิ จตุปฺปเทหิ จฯ

‘‘‘ญาตีหิ มิตฺเตหิ จ พนฺธเวหิ, พเลน วณฺเณน สุเขน จูภยํ;

กถํ น หาเยยฺยุํ ปเรติ อิจฺฉติ, อตฺถสมิทฺธิญฺจ ปนาภิกงฺขตี’’’ติฯ

วคฺคุลิงฺคปญฺโห สตฺตโมฯ

8. ชลูกงฺคปญฺโห

[8] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘ชลูกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, ชลูกา ยตฺถ อลฺลียติ, ตตฺเถว ทฬฺหํ อลฺลียิตฺวา รุหิรํ ปิวติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ยสฺมิํ อารมฺมเณ จิตฺตํ อลฺลียติ, ตํ อารมฺมณํ วณฺณโต จ สณฺฐานโต จ ทิสโต จ โอกาสโต จ ปริจฺเฉทโต จ ลิงฺคโต จ นิมิตฺตโต จ ทฬฺหํ ปติฏฺฐาเปตฺวา เตเนวารมฺมเณน วิมุตฺติรสมเสจนกํ ปาตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ชลูกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน อนุรุทฺเธน –

‘‘‘ปริสุทฺเธน จิตฺเตน, อารมฺมเณ ปติฏฺฐาย;

เตน จิตฺเตน ปาตพฺพํ, วิมุตฺติรสมเสจน’’’นฺติฯ

ชลูกงฺคปญฺโห อฏฺฐโมฯ

9. สปฺปงฺคปญฺโห

[9] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘สปฺปสฺส ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, สปฺโป อุเรน คจฺฉติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปญฺญาย จริตพฺพํ, ปญฺญาย จรมานสฺส โข, มหาราช, โยคิโน จิตฺตํ ญาเย จรติ, วิลกฺขณํ วิวชฺเชติ, สลกฺขณํ ภาเวติฯ อิทํ, มหาราช , สปฺปสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สปฺโป จรมาโน โอสธํ ปริวชฺเชนฺโต จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ทุจฺจริตํ ปริวชฺเชนฺเตน จริตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สปฺปสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สปฺโป มนุสฺเส ทิสฺวา ตปฺปติ [มนุสฺสํ ทิสฺวา กมฺปติ (ก.)] โสจติ จินฺตยติ, เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน กุวิตกฺเก, วิตกฺเกตฺวา อรติํ อุปฺปาทยิตฺวา ตปฺปิตพฺพํ โสจิตพฺพํ จินฺตยิตพฺพํ ‘ปมาเทน เม ทิวโส วีตินามิโต, น โส ปุน สกฺกา ลทฺธุ’นฺติฯ อิทํ, มหาราช, สปฺปสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา ภลฺลาฏิยชาตเก ทฺวินฺนํ กินฺนรานํ –

‘‘‘มเยกรตฺตํ [ยเมกรตฺติํ (สี. ปี.)] วิปฺปวสิมฺห ลุทฺท, อกามกา อญฺญมญฺญํ สรนฺตา;

ตเมกรตฺตํ [ตเมกรตฺติํ (สี. ปี.)] อนุตปฺปมานา, โสจาม ‘สา รตฺติ ปุน นเหสฺสตี’’’ติฯ

สปฺปงฺคปญฺโห นวโมฯ