7. จนฺทงฺคปญฺโห

[7] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘จนฺทสฺส ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, จนฺโท สุกฺกปกฺเข อุทยนฺโต อุตฺตรุตฺตริํ วฑฺฒติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อาจารสีลคุณวตฺตปฺปฏิปตฺติยา อาคมาธิคเม ปฏิสลฺลาเน สติปฏฺฐาเน อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตาย โภชเน มตฺตญฺญุตาย ชาคริยานุโยเค อุตฺตรุตฺตริํ วฑฺฒิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, จนฺทสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จนฺโท อุฬาราธิปติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อุฬาเรน ฉนฺทาธิปตินา ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, จนฺทสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จนฺโท นิสาย จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปวิวิตฺเตน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, จนฺทสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จนฺโท วิมานเกตุ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สีลเกตุนา ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, จนฺทสฺส จตุตฺถํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จนฺโท อายาจิตปตฺถิโต อุเทติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อายาจิตปตฺถิเตน กุลานิ อุปสงฺกมิตพฺพานิฯ อิทํ, มหาราช, จนฺทสฺส ปญฺจมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน สํยุตฺตนิกายวเร ‘จนฺทูปมา, ภิกฺขเว, กุลานิ อุปสงฺกมถ, อปกสฺเสว กายํ อปกสฺส จิตฺตํ นิจฺจนวกา กุเลสุ อปฺปคพฺภา’’’ติ [อปฺปคพฺพาติ (ก.) สํ. นิ. 2.146]ฯ

จนฺทงฺคปญฺโห สตฺตโมฯ

8. สูริยงฺคปญฺโห

[8] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘สูริยสฺส [สุริยสฺส (สี. สฺยา. ปี.)] สตฺต องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ สตฺต องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, สูริโย สพฺพํ อุทกํ ปริโสเสติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สพฺพกิเลสา อนวเสสํ ปริโสเสตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย ตมนฺธการํ วิธมติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สพฺพํ ราคตมํ โทสตมํ โมหตมํ มานตมํ ทิฏฺฐิตมํ กิเลสตมํ สพฺพํ ทุจฺจริตตมํ วิธมยิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย อภิกฺขณํ จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อภิกฺขณํ โยนิโส มนสิกาโร กาตพฺโพฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย รํสิมาลี, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อารมฺมณมาลินา ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส จตุตฺถํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย มหาชนกายํ สนฺตาเปนฺโต จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อาจารสีลคุณวตฺตปฺปฏิปตฺติยา ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺติอินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคสติปฏฺฐานสมฺมปฺปธานอิทฺธิปาเทหิ สเทวโก โลโก สนฺตาปยิตพฺโพฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส ปญฺจมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย ราหุภยา ภีโต จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ทุจฺจริตทุคฺคติวิสมกนฺตารวิปากวินิปาตกิเลสชาลชฏิเต ทิฏฺฐิสงฺฆาฏปฏิมุกฺเก กุปถปกฺขนฺเท กุมฺมคฺคปฏิปนฺเน [กุมคฺคปฏิปนฺเน (สฺยา. ก.)] สตฺเต ทิสฺวา มหตา สํเวคภเยน มานสํ สํเวเชตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส ฉฏฺฐํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สูริโย กลฺยาณปาปเก ทสฺเสติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคสติปฏฺฐานสมฺมปฺปธานอิทฺธิปาทโลกิยโลกุตฺตรธมฺมา ทสฺเสตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, สูริยสฺส สตฺตมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน วงฺคีเสน –

‘‘‘ยถาปิ สูริโย อุทยนฺโต, รูปํ ทสฺเสติ ปาณินํ;

สุจิญฺจ อสุจิญฺจาปิ, กลฺยาณญฺจาปิ ปาปกํฯ

‘‘‘ตถา ภิกฺขุ ธมฺมธโร, อวิชฺชาปิหิตํ ชนํ;

ปถํ ทสฺเสติ วิวิธํ, อาทิจฺโจวุทยํ ยถา’’’ติฯ

สูริยงฺคปญฺโห อฏฺฐโมฯ

9. สกฺกงฺคปญฺโห

[9] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘สกฺกสฺส ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, สกฺโก เอกนฺตสุขสมปฺปิโต, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน เอกนฺตปวิเวกสุขาภิรเตน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สกฺกสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สกฺโก เทเว ทิสฺวา ปคฺคณฺหาติ, หาสมภิชเนติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน กุสเลสุ ธมฺเมสุ อลีนมตนฺทิตํ สนฺตํ มานสํ ปคฺคเหตพฺพํ, หาสมภิชเนตพฺพํ, อุฏฺฐหิตพฺพํ ฆฏิตพฺพํ วายมิตพฺพํ ฯ อิทํ, มหาราช, สกฺกสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, สกฺกสฺส อนภิรติ นุปฺปชฺชติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สุญฺญาคาเร อนภิรติ น อุปฺปาเทตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, สกฺกสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน สุภูตินา –

‘‘‘สาสเน เต มหาวีร, ยโต ปพฺพชิโต อหํ;

นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ, มานสํ กามสํหิต’’’นฺติฯ

สกฺกงฺคปญฺโห นวโมฯ