‘‘กตเมหิ ติํสคุณวเรหิ? สินิทฺธมุทุมทฺทวเมตฺตจิตฺโต โหติ, ฆาติตหตวิหตกิเลโส โหติ, หตนิหตมานทพฺโพ โหติ, อจลทฬฺหนิวิฏฺฐนิพฺเพมติกสทฺโธ โหติ, ปริปุณฺณปีณิตปหฏฺฐโลภนียสนฺตสุขสมาปตฺติลาภี โหติ, สีลวรปวรอสมสุจิคนฺธปริภาวิโต โหติ, เทวมนุสฺสานํ ปิโย โหติ มนาโป, ขีณาสวอริยวรปุคฺคลปตฺถิโต, เทวมนุสฺสานํ วนฺทิตปูชิโต, พุธวิพุธปณฺฑิตชนานํ ถุตถวิตโถมิตปสตฺโถ , อิธ วา หุรํ วา โลเกน อนุปลิตฺโต, อปฺปโถกวชฺเชปิ [อปฺปสาวชฺเชปิ (ก.)] ภยทสฺสาวี, วิปุลวรสมฺปตฺติกามานํ มคฺคผลวรตฺถสาธโน, อายาจิตวิปุลปณีตปจฺจยภาคี, อนิเกตสยโน, ฌานชฺโฌสิตตปฺปวรวิหารี , วิชฏิตกิเลสชาลวตฺถุ, ภินฺนภคฺคสงฺกุฏิตสญฺฉินฺนคตินีวรโณ, อกุปฺปธมฺโม, อภินีตวาโส, อนวชฺชโภคี , คติวิมุตฺโต, อุตฺติณฺณสพฺพวิจิกิจฺโฉ, วิมุตฺติชฺโฌสิตตฺโถ [วิมุตฺติชฺฌาสิตตฺโต (สี. ปี.)], ทิฏฺฐธมฺโม, อจลทฬฺหภีรุตฺตาณมุปคโต, สมุจฺฉินฺนานุสโย, สพฺพาสวกฺขยํ ปตฺโต, สนฺตสุขสมาปตฺติวิหารพหุโล, สพฺพสมณคุณสมุเปโต, อิเมหิ ติํสคุณวเรหิ สมุเปโต โหติฯ

‘‘นนุ, มหาราช, เถโร สาริปุตฺโต ทสสหสฺสิโลกธาตุยา อคฺคปุริโส ฐเปตฺวา ทสพลํ โลกาจริยํ, โสปิ อปริมิตมสงฺเขฺยยฺยกปฺเป สมาจิตกุสลมูโล [สมาจิณฺณกุสลมูโล (ก.)] พฺราหฺมณกุลกุลีโน มนาปิกํ กามรติํ อเนกสตสงฺขํ ธนวรญฺจ โอหาย ชินสาสเน ปพฺพชิตฺวา อิเมหิ เตรสหิ ธุตคุเณหิ กายวจีจิตฺตํ ทมยิตฺวา อชฺเชตรหิ อนนฺตคุณสมนฺนาคโต โคตมสฺส ภควโต สาสนวเร ธมฺมจกฺกมนุปฺปวตฺตโก ชาโตฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน เอกงฺคุตฺตรนิกายวรลญฺฉเก –

‘‘นาหํ, ภิกฺขเว, อญฺญํ เอกปุคฺคลมฺปิ สมนุปสฺสามิ, โย เอวํ ตถาคเตน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตติ, ยถยิทํ ภิกฺขเว, สาริปุตฺโต, สาริปุตฺโตฯ ภิกฺขเว, ตถาคเตน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตตี’’’ติฯ

‘‘สาธุ, ภนฺเต นาคเสน, ยํ กิญฺจิ นวงฺคํ พุทฺธวจนํ, ยา จ โลกุตฺตรา กิริยา, ยา จ โลเก อธิคมวิปุลวรสมฺปตฺติโย, สพฺพํ ตํ เตรสสุ ธุตคุเณสุ สโมธาโนปคต’’ [สโมธาเนตพฺพํ (ก.)] นฺติฯ

ธุตงฺคปญฺโห ทุติโยฯ

อนุมานวคฺโค จตุตฺโถฯ

6. โอปมฺมกถาปญฺโห

มาติกา