เมนู

2. ทุกฺกรการิกปญฺโห

[2] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, สพฺเพว โพธิสตฺตา ทุกฺกรการิกํ กโรนฺติ, อุทาหุ โคตเมเนว โพธิสตฺเตน ทุกฺกรการิกา กตา’’ติ? ‘‘นตฺถิ, มหาราช , สพฺเพสํ โพธิสตฺตานํ ทุกฺกรการิกา, โคตเมเนว โพธิสตฺเตน ทุกฺกรการิกา กตา’’ติฯ

‘‘ภนฺเต นาคเสน, ยทิ เอวํ อยุตฺตํ, ยํ โพธิสตฺตานํ โพธิสตฺเตหิ เวมตฺตตา โหตี’’ติฯ ‘‘จตูหิ , มหาราช, ฐาเนหิ โพธิสตฺตานํ โพธิสตฺเตหิ เวมตฺตตา โหติฯ กตเมหิ จตูหิ? กุลเวมตฺตตา ปธานเวมตฺตตา [อทฺธานเวมตฺตตา (สี. สฺยา. ปี.)] อายุเวมตฺตตา ปมาณเวมตฺตตาติฯ อิเมหิ โข, มหาราช, จตูหิ ฐาเนหิ โพธิสตฺตานํ โพธิสตฺเตหิ เวมตฺตตา โหติฯ สพฺเพสมฺปิ, มหาราช, พุทฺธานํ รูเป สีเล สมาธิมฺหิ ปญฺญาย วิมุตฺติยา วิมุตฺติญาณทสฺสเน จตุเวสารชฺเช ทสตถาคตพเล ฉอสาธารณญาเณ จุทฺทสพุทฺธญาเณ อฏฺฐารสพุทฺธธมฺเม เกวเล จ พุทฺธคุเณ [พุทฺธธมฺเม (สี. ปี.)] นตฺถิ เวมตฺตตา, สพฺเพปิ พุทฺธา พุทฺธธมฺเมหิ สมสมา’’ติฯ

‘‘ยทิ, ภนฺเต นาคเสน, สพฺเพปิ พุทฺธา พุทฺธธมฺเมหิ สมสมา, เกน การเณน โคตเมเนว โพธิสตฺเตน ทุกฺกรการิกา กตา’’ติ? ‘‘อปริปกฺเก, มหาราช, ญาเณ อปริปกฺกาย โพธิยา โคตโม โพธิสตฺโต เนกฺขมฺมมภินิกฺขนฺโต อปริปกฺกํ ญาณํ ปริปาจยมาเนน ทุกฺกรการิกา กตา’’ติฯ

‘‘ภนฺเต นาคเสน, เกน การเณน โพธิสตฺโต อปริปกฺเก ญาเณ อปริปกฺกาย โพธิยา มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขนฺโต, นนุ นาม ญาณํ ปริปาเจตฺวา ปริปกฺเก ญาเณ นิกฺขมิตพฺพ’’นฺติ?

‘‘โพธิสตฺโต, มหาราช, วิปรีตํ อิตฺถาคารํ ทิสฺวา วิปฺปฏิสารี อโหสิ, ตสฺส วิปฺปฏิสาริสฺส อรติ อุปฺปชฺชิ, อรติจิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ทิสฺวา อญฺญตโร มารกายิโก เทวปุตฺโต ‘อยํ โข กาโล อรติจิตฺตสฺส วิโนทนายา’ติ เวหาเส ฐตฺวา อิทํ วจนมพฺรวิ –