10. เววจนหารสมฺปาโต

[72] ตตฺถ กตโม เววจโน หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ จิตฺตํ มโน วิญฺญาณํ มนินฺทฺริยํ มนายตนํ วิชานนา วิชานิตตฺตํ, อิทํ เววจนํฯ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป อพฺยาปาทสงฺกปฺโป อวิหิํสาสงฺกปฺโป, อิทํ เววจนํฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ สมฺมาทิฏฺฐิ นาม ปญฺญาสตฺถํ ปญฺญาขคฺโค ปญฺญารตนํ ปญฺญาปชฺโชโต ปญฺญาปโตโท ปญฺญาปาสาโท, อิทํ เววจนํฯ

นิยุตฺโต เววจโน หารสมฺปาโตฯ

11. ปญฺญตฺติหารสมฺปาโต

[73] ตตฺถ กตโม ปญฺญตฺติหารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ ปทฏฺฐานปญฺญตฺติ สติยาฯ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ ภาวนาปญฺญตฺติ สมถสฺสฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร, ญตฺวาน อุทยพฺพย’’นฺติ ทสฺสนภูมิยา นิกฺเขปปญฺญตฺติฯ ‘‘ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขู’’ติ สมุทยสฺส อนวเสสปฺปหานปญฺญตฺติ, ‘‘สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติ ภาวนาปญฺญตฺติ มคฺคสฺสฯ

นิยุตฺโต ปญฺญตฺติหารสมฺปาโตฯ

12. โอตรณหารสมฺปาโต

[74] ตตฺถ กตโม โอตรโณ หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ ฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ สมฺมาทิฏฺฐิยา คหิตาย คหิตานิ ภวนฺติ ปญฺจินฺทฺริยานิ, อยํ อินฺทฺริเยหิ โอตรณาฯ

ตานิเยว อินฺทฺริยานิ วิชฺชา, วิชฺชุปฺปาทา อวิชฺชานิโรโธ, อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ, สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ, เอวํ สพฺพํ, อยํ ปฏิจฺจสมุปฺปาเทน โอตรณาฯ

ตานิเยว ปญฺจินฺทฺริยานิ ตีหิ ขนฺเธหิ สงฺคหิตานิ – สีลกฺขนฺเธน สมาธิกฺขนฺเธน ปญฺญากฺขนฺเธนฯ อยํ ขนฺเธหิ โอตรณาฯ

ตานิ เยว ปญฺจินฺทฺริยานิ สงฺขารปริยาปนฺนานิฯ เย สงฺขารา อนาสวา โน จ ภวงฺคา, เต สงฺขารา ธมฺมธาตุสงฺคหิตา, อยํ ธาตูหิ โอตรณาฯ

สา ธมฺมธาตุ ธมฺมายตนปริยาปนฺนา, ยํ อายตนํ อนาสวํ โน จ ภวงฺคํ, อยํ อายตเนหิ โอตรณาฯ

นิยุตฺโต โอตรโณ หารสมฺปาโตฯ

13. โสธนหารสมฺปาโต

[75] ตตฺถ กตโม โสธโน หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ยตฺถ อารมฺโภ สุทฺโธ, โส ปญฺโห วิสชฺชิโต ภวติฯ ยตฺถ ปน อารมฺโภ น สุทฺโธ, น ตาว โส ปญฺโห วิสชฺชิโต ภวติฯ

นิยุตฺโต โสธโน หารสมฺปาโตฯ

14. อธิฏฺฐานหารสมฺปาโต

[76] ตตฺถ กตโม อธิฏฺฐาโน หารสมฺปาโต?

ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโรติ คาถาฯ ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสาติ เอกตฺตตาฯ จิตฺตํ มโน วิญฺญาณํ, อยํ เวมตฺตตาฯ สมฺมาสงฺกปฺปโคจโรติ เอกตฺตตาฯ เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป อพฺยาปาทสงฺกปฺโป อวิหิํสาสงฺกปฺโป อยํ เวมตฺตตาฯ สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโรติ เอกตฺตตาฯ สมฺมาทิฏฺฐิ นาม ยํ ทุกฺเข ญาณํ ทุกฺขสมุทเย ญาณํ ทุกฺขนิโรเธ ญาณํ ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย ญาณํ มคฺเค ญาณํ เหตุมฺหิ ญาณํ เหตุสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ ญาณํ ปจฺจเย ญาณํ ปจฺจยสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ ญาณํ, ยํ ตตฺถ ตตฺถ ยถาภูตํ ญาณทสฺสนํ อภิสมโย สมฺปฏิเวโธ สจฺจาคมนํ, อยํ เวมตฺตตาฯ ญตฺวาน อุทยพฺพยนฺติ เอกตฺตตา, อุทเยน อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา, สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ, เอวํ สพฺพํ สมุทโย ภวติฯ วเยน อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ, เอวํ สพฺพํ นิโรโธ โหติ, อยํ เวมตฺตตาฯ ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขูติ เอกตฺตตา, ถินํ นาม ยา จิตฺตสฺส อกลฺลตา อกมฺมนิยตา, มิทฺธํ นาม ยํ กายสฺส ลีนตฺตํ, อยํ เวมตฺตตาฯ