เมนู

โกกาลิโก หิ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเนสุ เถเรสุ จิตฺตํ ปโทสยิตฺวา มหาปทุมนิรเย อุปปนฺโนฯ ภควา จ สติอารกฺเขน เจตสา สมนฺนาคโต, สุตฺตมฺหิ วุตฺตํ ‘‘สติยา จิตฺตํ รกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ

นิยุตฺโต จตุพฺยูโห หารสมฺปาโตฯ

7. อาวฏฺฏหารสมฺปาโต

[69] ตตฺถ กตโม อาวฏฺโฏ หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ สมโถ [อยํ สมโถ (สี. ก.)]ฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ วิปสฺสนาฯ ‘‘ญตฺวาน อุทยพฺพย’’นฺติ ทุกฺขปริญฺญาฯ ‘‘ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขู’’ติ สมุทยปหานํฯ ‘‘สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติ นิโรโธ [อยํ นิโรโธ (สี. ก.)]ฯ อิมานิ จตฺตาริ สจฺจานิฯ

นิยุตฺโต อาวฏฺโฏ หารสมฺปาโตฯ

8. วิภตฺติหารสมฺปาโต

[70] ตตฺถ กตโม วิภตฺติหารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ กุสลปกฺโข กุสลปกฺเขน นิทฺทิสิตพฺโพฯ อกุสลปกฺโข อกุสลปกฺเขน นิทฺทิสิตพฺโพฯ

นิยุตฺโต วิภตฺติหารสมฺปาโตฯ

9. ปริวตฺตนหารสมฺปาโต

[71] ตตฺถ กตโม ปริวตฺตโน หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ สมถวิปสฺสนาย ภาวิตาย นิโรโธ ผลํ, ปริญฺญาตํ ทุกฺขํ, สมุทโย ปหีโน, มคฺโค ภาวิโต ปฏิปกฺเขนฯ

นิยุตฺโต ปริวตฺตโน หารสมฺปาโตฯ

10. เววจนหารสมฺปาโต

[72] ตตฺถ กตโม เววจโน หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ จิตฺตํ มโน วิญฺญาณํ มนินฺทฺริยํ มนายตนํ วิชานนา วิชานิตตฺตํ, อิทํ เววจนํฯ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป อพฺยาปาทสงฺกปฺโป อวิหิํสาสงฺกปฺโป, อิทํ เววจนํฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ สมฺมาทิฏฺฐิ นาม ปญฺญาสตฺถํ ปญฺญาขคฺโค ปญฺญารตนํ ปญฺญาปชฺโชโต ปญฺญาปโตโท ปญฺญาปาสาโท, อิทํ เววจนํฯ

นิยุตฺโต เววจโน หารสมฺปาโตฯ

11. ปญฺญตฺติหารสมฺปาโต

[73] ตตฺถ กตโม ปญฺญตฺติหารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ ปทฏฺฐานปญฺญตฺติ สติยาฯ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ ภาวนาปญฺญตฺติ สมถสฺสฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร, ญตฺวาน อุทยพฺพย’’นฺติ ทสฺสนภูมิยา นิกฺเขปปญฺญตฺติฯ ‘‘ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขู’’ติ สมุทยสฺส อนวเสสปฺปหานปญฺญตฺติ, ‘‘สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติ ภาวนาปญฺญตฺติ มคฺคสฺสฯ

นิยุตฺโต ปญฺญตฺติหารสมฺปาโตฯ

12. โอตรณหารสมฺปาโต

[74] ตตฺถ กตโม โอตรโณ หารสมฺปาโต?

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ คาถาฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ ฯ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ สมฺมาทิฏฺฐิยา คหิตาย คหิตานิ ภวนฺติ ปญฺจินฺทฺริยานิ, อยํ อินฺทฺริเยหิ โอตรณาฯ

ตานิเยว อินฺทฺริยานิ วิชฺชา, วิชฺชุปฺปาทา อวิชฺชานิโรโธ, อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ, สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ, เอวํ สพฺพํ, อยํ ปฏิจฺจสมุปฺปาเทน โอตรณาฯ

ตานิเยว ปญฺจินฺทฺริยานิ ตีหิ ขนฺเธหิ สงฺคหิตานิ – สีลกฺขนฺเธน สมาธิกฺขนฺเธน ปญฺญากฺขนฺเธนฯ อยํ ขนฺเธหิ โอตรณาฯ