สาเยว วิชฺชา ปญฺญากฺขนฺโธฯ อยํ ขนฺเธหิ โอตรณาฯ

สาเยว วิชฺชา ทฺเว อินฺทฺริยานิ – วีริยินฺทฺริยํ ปญฺญินฺทฺริยญฺจฯ อยํ อินฺทฺริเยหิ โอตรณาฯ

สาเยว วิชฺชา สงฺขารปริยาปนฺนา, เย สงฺขารา อนาสวา, โน จ ภวงฺคา, เต สงฺขารา ธมฺมธาตุสงฺคหิตาฯ อยํ ธาตูหิ โอตรณาฯ

สา ธมฺมธาตุ ธมฺมายตนปริยาปนฺนา, ยํ อายตนํ อนาสวํ, โน จ ภวงฺคํฯ อยํ อายตเนหิ โอตรณาฯ เตนาห ภควา ‘‘กามํ กามยมานสฺสา’’ติฯ

เอตฺตาวตา ปฏิจฺจ อินฺทฺริยขนฺธธาตุอายตนานิ สโมสรโณตรณานิ ภวนฺติฯ เอวํ ปฏิจฺจ อินฺทฺริยขนฺธธาตุอายตนานิ โอตาเรตพฺพานิฯ เตนาห อายสฺมา มหากจฺจายโน ‘‘โย จ ปฏิจฺจุปฺปาโท’’ติฯ

นิยุตฺโต โอตรโณ หาโรฯ

13. โสธนหารวิภงฺโค

[45] ตตฺถ กตโม โสธโน หาโร? ‘‘วิสฺสชฺชิตมฺหิ ปญฺเห’’ติคาถาฯ ยถา อายสฺมา อชิโต ปารายเน ภควนฺตํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ –

‘‘เกนสฺสุ นิวุโต โลโก, เกนสฺสุ นปฺปกาสติ;

กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูสิ, กิํสุ ตสฺส มหพฺภย’’นฺติฯ

‘‘อวิชฺชาย นิวุโต โลโก, [อชิตาติ ภควา]

วิวิจฺฉา ปมาทา นปฺปกาสติ;

ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมิ, ทุกฺขมสฺส มหพฺภย’’นฺติฯ

‘‘เกนสฺสุ นิวุโต โลโก’’ติ ปญฺเห ‘‘อวิชฺชาย นิวุโต โลโก’’ติ ภควา ปทํ โสเธติ, โน จ อารมฺภํฯ ‘‘เกนสฺสุ นปฺปกาสตี’’ติ ปญฺเห ‘‘วิวิจฺฉา ปมาทา นปฺปกาสตี’’ติ ภควา ปทํ โสเธติ, โน จ อารมฺภํฯ ‘‘กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูสี’’ติ ปญฺเห ‘‘ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมี’’ติ ภควา ปทํ โสเธติ, โน จ อารมฺภํฯ ‘‘กิํสุ ตสฺส มหพฺภย’’นฺติ ปญฺเห ‘‘ทุกฺขมสฺส มหพฺภย’’นฺติ สุทฺโธ อารมฺโภฯ เตนาห ภควา ‘‘อวิชฺชาย นิวุโต โลโก’’ติฯ