ชรามรณปณิธิํ ภยโต สมฺปสฺสมาโน อปฺปณิหิเต อธิมุตฺตตฺตา ผุสฺส ผุสฺส วยํ ปสฺสติ, ปวตฺตํ อชฺฌุเปกฺขิตฺวา นิโรธํ นิพฺพานํ อปฺปณิหิตํ อาวชฺชิตฺวา สมาปชฺชติ – อปฺปณิหิตวิหารสมาปตฺติฯ ชรามรณาภินิเวสํ ภยโต สมฺปสฺสมาโน สุญฺญเต อธิมุตฺตตฺตา ผุสฺส ผุสฺส วยํ ปสฺสติ, ปวตฺตํ อชฺฌุเปกฺขิตฺวา นิโรธํ นิพฺพานํ สุญฺญตํ อาวชฺชิตฺวา สมาปชฺชติ – สุญฺญตวิหารสมาปตฺติฯ อญฺโญ อนิมิตฺโต วิหาโร, อญฺโญ อปฺปณิหิโต วิหาโร, อญฺโญ สุญฺญโต วิหาโรฯ อญฺญา อนิมิตฺตสมาปตฺติ, อญฺญา อปฺปณิหิตสมาปตฺติ, อญฺญา สุญฺญตสมาปตฺติฯ อญฺญา อนิมิตฺตา วิหารสมาปตฺติ, อญฺญา อปฺปณิหิตา วิหารสมาปตฺติ, อญฺญา สุญฺญตา วิหารสมาปตฺติฯ ตํ ญาตฏฺเฐน ญาณํ, ปชานนฏฺเฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘วิหารนานตฺเต ปญฺญา วิหารฏฺเฐ ญาณํ, สมาปตฺตินานตฺเต ปญฺญา สมาปตฺตฏฺเฐ ญาณํ, วิหารสมาปตฺตินานตฺเต ปญฺญา วิหารสมาปตฺตฏฺเฐ ญาณํ’’ฯ

ญาณตฺตยนิทฺเทโส เอกติํสติโมฯ

32. อานนฺตริกสมาธิญาณนิทฺเทโส

[80] กถํ อวิกฺเขปปริสุทฺธตฺตา อาสวสมุจฺเฉเท ปญฺญา อานนฺตริกสมาธิมฺหิ ญาณํ? เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิฯ ตสฺส สมาธิสฺส วเสน อุปฺปชฺชติ ญาณํฯ เตน ญาเณน อาสวา ขียนฺติฯ อิติ ปฐมํ สมโถ, ปจฺฉา ญาณํฯ เตน ญาเณน อาสวานํ ขโย โหติ ฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘อวิกฺเขปปริสุทฺธตฺตา อาสวสมุจฺเฉเท ปญฺญา อานนฺตริกสมาธิมฺหิ ญาณํ’’ฯ

อาสวาติ กตเม เต อาสวา? กามาสโว, ภวาสโว, ทิฏฺฐาสโว, อวิชฺชาสโวฯ กตฺเถเต อาสวา ขียนฺติ? โสตาปตฺติมคฺเคน อนวเสโส ทิฏฺฐาสโว ขียติ, อปายคมนีโย กามาสโว ขียติ, อปายคมนีโย ภวาสโว ขียติ, อปายคมนีโย อวิชฺชาสโว ขียติฯ เอตฺเถเต อาสวา ขียนฺติฯ สกทาคามิมคฺเคน โอฬาริโก กามาสโว ขียติ, ตเทกฏฺโฐ ภวาสโว ขียติ, ตเทกฏฺโฐ อวิชฺชาสโว ขียติฯ เอตฺเถเต อาสวา ขียนฺติฯ