อิมา ติสฺโส สิกฺขาโย อาวชฺชนฺโต สิกฺขติ, ชานนฺโต สิกฺขติ, ปสฺสนฺโต สิกฺขติ, ปจฺจเวกฺขนฺโต สิกฺขติ, จิตฺตํ อธิฏฺฐหนฺโต สิกฺขติ, สทฺธาย อธิมุจฺจนฺโต สิกฺขติ, วีริยํ ปคฺคณฺหนฺโต สิกฺขติ, สติํ อุปฏฺฐเปนฺโต สิกฺขติ, จิตฺตํ สมาทหนฺโต สิกฺขติ, ปญฺญาย ปชานนฺโต สิกฺขติ, อภิญฺเญยฺยํ อภิชานนฺโต สิกฺขติ, ปริญฺเญยฺยํ ปริชานนฺโต สิกฺขติ ปหาตพฺพํ ปชหนฺโต สิกฺขติ, สจฺฉิกาตพฺพํ สจฺฉิกโรนฺโต สิกฺขติ, ภาเวตพฺพํ ภาเวนฺโต สิกฺขติฯ ตํ ญาตฏฺเฐน ญาณํ ปชานนฏฺเฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘สุตฺวาน สํวเร ปญฺญา สีลมเย ญาณํ’’ฯ

สีลมยญาณนิทฺเทโส ทุติโยฯ

3. สมาธิภาวนามยญาณนิทฺเทโส

[43] กถํ สํวริตฺวา สมาทหเน ปญฺญา สมาธิภาวนามเย ญาณํ? เอโก สมาธิ – จิตฺตสฺส เอกคฺคตาฯ ทฺเว สมาธี – โลกิโย สมาธิ, โลกุตฺตโร สมาธิฯ ตโย สมาธี – สวิตกฺกสวิจาโร สมาธิ, อวิตกฺกวิจารมตฺโต สมาธิ, อวิตกฺกอวิจาโร สมาธิฯ จตฺตาโร สมาธี – หานภาคิโย สมาธิ, ฐิติภาคิโย สมาธิ, วิเสสภาคิโย สมาธิ, นิพฺเพธภาคิโย สมาธิฯ ปญฺจ สมาธี – ปีติผรณตา, สุขผรณตา, เจโตผรณตา, อาโลกผรณตา, ปจฺจเวกฺขณานิมิตฺตํ [ปจฺจเวกฺขนานิมิตฺตํ (ก.)]ฯ

ฉ สมาธี – พุทฺธานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, ธมฺมานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, สงฺฆานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, สีลานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, จาคานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, เทวตานุสฺสติวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิฯ สตฺต สมาธี – สมาธิกุสลตา, สมาธิสฺส สมาปตฺติกุสลตา, สมาธิสฺส ฐิติกุสลตา, สมาธิสฺส วุฏฺฐานกุสลตา , สมาธิสฺส กลฺลตากุสลตา [กลฺลิตกุสลตา (สฺยา. ก.)], สมาธิสฺส โคจรกุสลตา, สมาธิสฺส อภินีหารกุสลตาฯ อฏฺฐ สมาธี – ปถวีกสิณวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิ, อาโปกสิณวเสน…เป.… เตโชกสิณวเสน… วาโยกสิณวเสน… นีลกสิณวเสน… ปีตกสิณวเสน… โลหิตกสิณวเสน… โอทาตกสิณวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโป สมาธิฯ นว สมาธี – รูปาวจโร สมาธิ อตฺถิ หีโน, อตฺถิ มชฺโฌโม, อตฺถิ ปณีโต; อรูปาวจโร สมาธิ อตฺถิ หีโน, อตฺถิ มชฺโฌโม, อตฺถิ ปณีโต; สุญฺญโต สมาธิ, อนิมิตฺโต สมาธิ, อปฺปณิหิโต สมาธิฯ