เมนู

อุปฺปนฺนํ วิหิํสาวิตกฺกํ นาธิวาเสติ…เป.… อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน ปาปเก อกุสเล ธมฺเม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมตีติ – ติกฺขปญฺญาฯ อุปฺปนฺนํ ราคํ นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมตีติ – ติกฺขปญฺญาฯ อุปฺปนฺนํ โทสํ…เป.… อุปฺปนฺนํ โมหํ … อุปฺปนฺนํ โกธํ… อุปฺปนฺนํ อุปนาหํ… มกฺขํ… ปฬาสํ… อิสฺสํ… มจฺฉริยํ… มายํ… สาเฐยฺยํ… ถมฺภํ… สารมฺภํ… มานํ… อติมานํ… มทํ… ปมาทํ… สพฺเพ กิเลเส… สพฺเพ ทุจฺจริเต… สพฺเพ อภิสงฺขาเร…เป.… สพฺเพ ภวคามิกมฺเม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมตีติ – ติกฺขปญฺญาฯ เอกสฺมิํ อาสเน จตฺตาโร จ อริยมคฺคา จตฺตาริ จ สามญฺญผลานิ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทาโย ฉ อภิญฺญาโย อธิคตา โหนฺติ สจฺฉิกตา ผสฺสิตา ปญฺญายาติ – ติกฺขปญฺญาฯ ติกฺขปญฺญตาย สํวตฺตนฺตีติ – อยํ ติกฺขปญฺญาฯ

นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตนฺตีติ กตมา นิพฺเพธิกปญฺญา? อิเธกจฺโจ สพฺพสงฺขาเรสุ อุพฺเพคพหุโล โหติ อุตฺตาสพหุโล อุกฺกณฺฐนพหุโล อรติพหุโล อนภิรติพหุโลฯ พหิมุโข น รมติ สพฺพสงฺขาเรสุฯ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โลภกฺขนฺธํ นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ – นิพฺเพธิกปญฺญาฯ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โทสกฺขนฺธํ นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ – นิพฺเพธิกปญฺญาฯ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โมหกฺขนฺธํ นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ – นิพฺเพธิกปญฺญา ฯ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โกธํ…เป.… อุปนาหํ… มกฺขํ… ปฬาสํ… อิสฺสํ… มจฺฉริยํ… มายํ… สาเฐยฺยํ… ถมฺภํ… สารมฺภํ… มานํ… อติมานํ… มทํ… ปมาทํ… สพฺเพ กิเลเส… สพฺเพ ทุจฺจริเต… สพฺเพ อภิสงฺขาเร…เป.… สพฺเพ ภวคามิกมฺเม นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ – นิพฺเพธิกปญฺญาฯ นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตนฺตีติ – อยํ นิพฺเพธิกปญฺญาฯ

อิมา โสฬส ปญฺญาโยฯ อิมาหิ โสฬสหิ ปญฺญาหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโตฯ

2. ปุคฺคลวิเสสนิทฺเทโส

[8] ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา – เอโก ปุพฺพโยคสมฺปนฺโน, เอโก น ปุพฺพโยคสมฺปนฺโนฯ โย ปุพฺพโยคสมฺปนฺโน โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา – เอโก พหุสฺสุโต, เอโก น พหุสฺสุโต

โย พหุสฺสุโต, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา – เอโก เทสนาพหุโล, เอโก น เทสนาพหุโลฯ โย เทสนาพหุโล, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา – เอโก ครูปนิสฺสิโต, เอโก น ครูปนิสฺสิโต ฯ โย ครูปนิสฺสิโต, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา, ทฺเวปิ ครูปนิสฺสิตา – เอโก วิหารพหุโล, เอโก น วิหารพหุโลฯ โย วิหารพหุโล, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา, ทฺเวปิ ครูปนิสฺสิตา, ทฺเวปิ วิหารพหุลา – เอโก ปจฺจเวกฺขณาพหุโล , เอโก น ปจฺจเวกฺขณาพหุโลฯ โย ปจฺจเวกฺขณาพหุโล, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา, ทฺเวปิ ครูปนิสฺสิตา, ทฺเวปิ วิหารพหุลา, ทฺเวปิ ปจฺจเวกฺขณาพหุลา – เอโก เสขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต, เอโก อเสขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโตฯ โย อเสขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา, ทฺเวปิ ครูปนิสฺสิตา, ทฺเวปิ วิหารพหุลา, ทฺเวปิ ปจฺจเวกฺขณาพหุลา, ทฺเวปิ อเสขปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา – เอโก สาวกปารมิปฺปตฺโต, เอโก น สาวกปารมิปฺปตฺโตฯ

โย สาวกปารมิปฺปตฺโต , โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ทฺเว ปุคฺคลา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา, ทฺเวปิ ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา, ทฺเวปิ พหุสฺสุตา, ทฺเวปิ เทสนาพหุลา, ทฺเวปิ ครูปนิสฺสิตา, ทฺเวปิ วิหารพหุลา, ทฺเวปิ ปจฺจเวกฺขณาพหุลา, ทฺเวปิ อเสขปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา – เอโก สาวกปารมิปฺปตฺโต, เอโก ปจฺเจกสมฺพุทฺโธฯ โย ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ, โส เตน อติเรโก โหติ, อธิโก โหติ, วิเสโส โหติฯ ตสฺส ญาณํ ปภิชฺชติฯ

ปจฺเจกพุทฺธญฺจ สเทวกญฺจ โลกํ อุปาทาย ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ อคฺโค ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต ปญฺญาปเภทกุสโล ปภินฺนญาโณ อธิคตปฏิสมฺภิโท จตุเวสารชฺชปฺปตฺโต ทสพลธารี ปุริสาสโภ ปุริสสีโห…เป.… เยปิ เต ขตฺติยปณฺฑิตา พฺราหฺมณปณฺฑิตา คหปติปณฺฑิตา สมณปณฺฑิตา นิปุณา กตปรปฺปวาทา วาลเวธิรูปา โวภินฺทนฺตา มญฺเญ จรนฺติ ปญฺญาคเตน ทิฏฺฐิคตานิ, เต ปญฺหํ อภิสงฺขริตฺวา อภิสงฺขริตฺวา ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉนฺติ คูฬฺหานิ จ ปฏิจฺฉนฺนานิ จฯ กถิตา วิสชฺชิตา จ เต ปญฺหา ภควตา โหนฺติ นิทฺทิฏฺฐการณา, อุปกฺขิตฺตกา จ เต ภควโต สมฺปชฺชนฺติฯ อถ โข ภควา ตตฺถ อติโรจติ, ยทิทํ ปญฺญายาติ อคฺโค ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโตติฯ

มหาปญฺญากถา นิฏฺฐิตาฯ

2. อิทฺธิกถา

[9] กา อิทฺธิ? กติ อิทฺธิโย? อิทฺธิยา กติ ภูมิโย, กติ ปาทา, กติ ปทานิ, กติ มูลานิ? กา อิทฺธีติ? อิชฺฌนฏฺเฐน อิทฺธิฯ กติ อิทฺธิโยติ? ทส อิทฺธิโยฯ อิทฺธิยา กติ ภูมิโยติ? อิทฺธิยา จตสฺโส ภูมิโย, จตฺตาโร ปาทา, อฏฺฐ ปทานิ, โสฬส มูลานิฯ