‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ปญฺญาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺติ…เป.… ปญฺญาพุทฺธิยา สํวตฺตนฺติ, ปญฺญาเวปุลฺลาย สํวตฺตนฺติ, มหาปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, ปุถุปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, วิปุลปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, คมฺภีรปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, อสามนฺตปญฺญตาย [อสฺสามนฺตปญฺญตาย (สฺยา.) สํ. นิ. 3 ปสฺสิตพฺพา] สํวตฺตนฺติ, ภูริปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, ปญฺญาพาหุลฺลาย สํวตฺตนฺติ, สีฆปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, ลหุปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, หาสปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, ชวนปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, ติกฺขปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ, นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตนฺติฯ กตเม จตฺตาโร? สปฺปุริสสํเสโว, สทฺธมฺมสฺสวนํ, โยนิโสมนสิกาโร, ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ปญฺญาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺติ, ปญฺญาพุทฺธิยา สํวตฺตนฺติ…เป.… นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตนฺติ’’ฯ

1. โสฬสปญฺญานิทฺเทโส

[4] ปญฺญาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺตีติ กตโม ปญฺญาปฏิลาโภ? จตุนฺนํ มคฺคญาณานํ, จตุนฺนํ ผลญาณานํ, จตุนฺนํ ปฏิสมฺภิทาญาณานํ, ฉนฺนํ อภิญฺญาญาณานํ, เตสตฺตตีนํ ญาณานํ, สตฺตสตฺตตีนํ ญาณานํ ลาโภ ปฏิลาโภ ปตฺติ สมฺปตฺติ ผสฺสนา [ผุสนา (ก.)] สจฺฉิกิริยา อุปสมฺปทาฯ ปญฺญาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺตีติ – อยํ ปญฺญา ปฏิลาโภฯ

ปญฺญาพุทฺธิยา สํวตฺตนฺตีติ กตมา ปญฺญาพุทฺธิ? สตฺตนฺนญฺจ เสกฺขานํ ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส จ ปญฺญา วฑฺฒติ, อรหโต ปญฺญา วฑฺฒติฯ วฑฺฒิตวฑฺฒนา ปญฺญาพุทฺธิยา สํวตฺตนฺตีติ – อยํ ปญฺญาพุทฺธิฯ

ปญฺญาเวปุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ กตมํ ปญฺญาเวปุลฺลํ? สตฺตนฺนํ เสกฺขานํ ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส จ ปญฺญาเวปุลฺลํ คจฺฉติฯ อรหโต ปญฺญา เวปุลฺลคตา ปญฺญาเวปุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ – อิทํ ปญฺญาเวปุลฺลํฯ

มหาปญฺญตาย สํวตฺตนฺตีติ กตมา มหาปญฺญา? มหนฺเต อตฺเถ ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ มหนฺเต ธมฺเม ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ มหนฺตา นิรุตฺติโย ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ มหนฺตานิ ปฏิภานานิ ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ มหนฺเต สีลกฺขนฺเธ ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ มหนฺเต สมาธิกฺขนฺเธ ปริคฺคณฺหาตีติ – มหาปญฺญาฯ