อรหตฺตผลกฺขเณ ทสฺสนฏฺเฐน สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… อวิกฺเขปฏฺเฐน สมฺมาสมาธิ รูปราคา อรูปราคา มานา อุทฺธจฺจา อวิชฺชาย มานานุสยา ภวราคานุสยา อวิชฺชานุสยา วิมุตฺโต โหติ, ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ, พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ, วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุทาคตา วิมุตฺติยา ฐิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺฐิตาฯ วิมุตฺตีติ ทฺเว วิมุตฺติโย – นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ, เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ วิมุตฺตา โหนฺตีติ – วิมุตฺติ ผลํฯ

ทสฺสนวิมุตฺติ สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… อวิกฺเขปวิมุตฺติ สมฺมาสมาธิ, อุปฏฺฐานวิมุตฺติ สติสมฺโพชฺฌงฺโค, ปฏิสงฺขานวิมุตฺติ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคฯ อสฺสทฺธิเย อกมฺปิยวิมุตฺติ สทฺธาพลํ…เป.… อวิชฺชาย อกมฺปิยวิมุตฺติ ปญฺญาพลํฯ อธิโมกฺขวิมุตฺติ สทฺธินฺทฺริยํ…เป.… ทสฺสนวิมุตฺติ ปญฺญินฺทฺริยํฯ

อาธิปเตยฺยฏฺเฐน อินฺทฺริยา วิมุตฺติฯ อกมฺปิยฏฺเฐน พลา วิมุตฺติ, นิยฺยานฏฺเฐน โพชฺฌงฺคา วิมุตฺติ, เหตุฏฺเฐน มคฺโค วิมุตฺติ, อุปฏฺฐานฏฺเฐน สติปฏฺฐานา วิมุตฺติ, ปทหนฏฺเฐน สมฺมปฺปธานา วิมุตฺติ, อิชฺฌนฏฺเฐน อิทฺธิปาทา วิมุตฺติ, ตถฏฺเฐน สจฺจา วิมุตฺติ, อวิกฺเขปฏฺเฐน สมโถ วิมุตฺติ, อนุปสฺสนฏฺเฐน วิปสฺสนา วิมุตฺติ, เอกรสฏฺเฐน สมถวิปสฺสนา วิมุตฺติ, อนติวตฺตนฏฺเฐน ยุคนทฺธํ วิมุตฺติ, สํวรฏฺเฐน สีลวิสุทฺธิ วิมุตฺติ, อวิกฺเขปฏฺเฐน จิตฺตวิสุทฺธิ วิมุตฺติ, ทสฺสนฏฺเฐน ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ วิมุตฺติ, วิมุตฺตฏฺเฐน วิโมกฺโข วิมุตฺติ, ปฏิเวธฏฺเฐน วิชฺชา วิมุตฺติ, ปริจฺจาคฏฺเฐน วิมุตฺติ วิมุตฺติ, ปฏิปฺปสฺสทฺธิยฏฺเฐน อนุปฺปาเท ญาณํ วิมุตฺติ, ฉนฺโท มูลฏฺเฐน วิมุตฺติ, มนสิกาโร สมุฏฺฐานฏฺเฐน วิมุตฺติ, ผสฺโส สโมธานฏฺเฐน วิมุตฺติ, เวทนา สโมสรณฏฺเฐน วิมุตฺติ, สมาธิ ปมุขฏฺเฐน วิมุตฺติ, สติ อาธิปเตยฺยฏฺเฐน วิมุตฺติ, ปญฺญา ตตุตฺตรฏฺเฐน วิมุตฺติ, วิมุตฺติ สารฏฺเฐน วิมุตฺติ, อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน วิมุตฺติฯ เอวํ วิมุตฺติ ผลํฯ เอวํ วิราโค มคฺโค , วิมุตฺติ ผลนฺติฯ

วิราคกถา นิฏฺฐิตาฯ

6. ปฏิสมฺภิทากถา

1. ธมฺมจกฺกปวตฺตนวาโร

[30] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ อิสิปตเน มิคทาเยฯ ตตฺร โข ภควา ปญฺจวคฺคิเย ภิกฺขู อามนฺเตสิ –