เมนู

อโหสิ อกุสลํ กมฺมํ, อตฺถิ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ อกุสลํ กมฺมํ, นตฺถิ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ อกุสลํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ อกุสลํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ

อตฺถิ อกุสลํ กมฺมํ, อตฺถิ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ อกุสลํ กมฺมํ, นตฺถิ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ อกุสลํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ อกุสลํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ

ภวิสฺสติ อกุสลํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ ภวิสฺสติ อกุสลํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ อกุสลสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ

อโหสิ สาวชฺชํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ อนวชฺชํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ กณฺหํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ สุกฺกํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ สุขุทฺรยํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ ทุกฺขุทฺรยํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ สุขวิปากํ กมฺมํ…เป.… อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, อโหสิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, นาโหสิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, อตฺถิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, นตฺถิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อโหสิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ

อตฺถิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, อตฺถิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, นตฺถิ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ อตฺถิ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ

ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกฯ ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากํ กมฺมํ, น ภวิสฺสติ ทุกฺขวิปากสฺส กมฺมสฺส วิปาโกติฯ

กมฺมกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. วิปลฺลาสกถา

[236] ปุริมนิทานํ ฯ ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว [อ. นิ. 4.49 ปสฺสิตพฺพา], สญฺญาวิปลฺลาสา จิตฺตวิปลฺลาสา ทิฏฺฐิวิปลฺลาสาฯ กตเม จตฺตาโร? อนิจฺเจ, ภิกฺขเว, นิจฺจนฺติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ ทุกฺเข, ภิกฺขเว, สุขนฺติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อนตฺตนิ, ภิกฺขเว, อตฺตาติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อสุเภ, ภิกฺขเว, สุภนฺติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร สญฺญาวิปลฺลาสา จิตฺตวิปลฺลาสา ทิฏฺฐิวิปลฺลาสาฯ

‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, นสญฺญาวิปลฺลาสา นจิตฺตวิปลฺลาสา นทิฏฺฐิวิปลฺลาสาฯ กตเม จตฺตาโร? อนิจฺเจ, ภิกฺขเว, อนิจฺจนฺติ นสญฺญาวิปลฺลาโส นจิตฺตวิปลฺลาโส นทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ ทุกฺเข, ภิกฺขเว, ทุกฺขนฺติ นสญฺญาวิปลฺลาโส นจิตฺตวิปลฺลาโส นทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อนตฺตนิ, ภิกฺขเว, อนตฺตาติ นสญฺญาวิปลฺลาโส นจิตฺตวิปลฺลาโส นทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อสุเภ, ภิกฺขเว, อสุภนฺติ นสญฺญาวิปลฺลาโส นจิตฺตวิปลฺลาโส นทิฏฺฐิวิปลฺลาโสฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร นสญฺญาวิปลฺลาสา นจิตฺตวิปลฺลาสา นทิฏฺฐิวิปลฺลาสา’’ติฯ

‘‘อนิจฺเจ นิจฺจสญฺญิโน, ทุกฺเข จ สุขสญฺญิโน;

อนตฺตนิ จ อตฺตาติ [อตฺตสญฺญิโน (สฺยา.) อ. นิ. 4.49 ปสฺสิตพฺพา], อสุเภ สุภสญฺญิโน;

มิจฺฉาทิฏฺฐิหตา สตฺตา, ขิตฺตจิตฺตา วิสญฺญิโนฯ

‘‘เต โยคยุตฺตา มารสฺส, อโยคกฺเขมิโน ชนา;

สตฺตา คจฺฉนฺติ สํสารํ, ชาติมรณคามิโนฯ

‘‘ยทา จ พุทฺธา โลกสฺมิํ, อุปฺปชฺชนฺติ ปภงฺกรา;

เต อิมํ ธมฺมํ ปกาเสนฺติ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ

‘‘เตสํ สุตฺวาน สปฺปญฺญา, สจิตฺตํ ปจฺจลทฺธุ [ปจฺจลทฺธุํ (สฺยา.), ปจฺจลทฺธา อ. นิ. 4.49] เต;

อนิจฺจํ อนิจฺจโต ทกฺขุํ, ทุกฺขมทฺทกฺขุ ทุกฺขโตฯ

‘‘อนตฺตนิ อนตฺตาติ, อสุภํ อสุภตทฺทสุํ;

สมฺมาทิฏฺฐิสมาทานา, สพฺพํ ทุกฺขํ อุปจฺจคุ’’นฺติฯ

อิเม จตฺตาโร วิปลฺลาสา ทิฏฺฐิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา, อปฺปหีนาติฯ เกจิ ปหีนา, เกจิ อปฺปหีนา? อนิจฺเจ นิจฺจนฺติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส ปหีโนฯ ทุกฺเข สุขนฺติ สญฺญา อุปฺปชฺชติ, จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส ปหีโนฯ อนตฺตนิ อตฺตาติ สญฺญาวิปลฺลาโส จิตฺตวิปลฺลาโส ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส ปหีโนฯ อสุเภ สุภนฺติ สญฺญา อุปฺปชฺชติ, จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส ปหีโนฯ ทฺวีสุ วตฺถูสุ ฉ วิปลฺลาสา ปหีนา ฯ ทฺวีสุ วตฺถูสุ ทฺเว วิปลฺลาสา ปหีนา, จตฺตาโร วิปลฺลาสา อปฺปหีนาฯ จตูสุ วตฺถูสุ อฏฺฐ วิปลฺลาสา ปหีนา, จตฺตาโร วิปลฺลาสา อปฺปหีนาติฯ

วิปลฺลาสกถา นิฏฺฐิตาฯ

9. มคฺคกถา

[237] มคฺโคติ เกนฏฺเฐน มคฺโค? โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ ทสฺสนฏฺเฐน สมฺมาทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ปหานาย มคฺโค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มคฺโค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มคฺโค เจว เหตุ จ, ปฏิเวธาทิวิโสธนาย มคฺโค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฏฺฐานาย มคฺโค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มคฺโค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มคฺโค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฏิเวธาย [อุตฺตริํ ปฏิเวธาย (สฺยา.)] มคฺโค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มคฺโค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฏฺฐาปนาย มคฺโค เจว เหตุ จฯ