กตมา วิโมกฺขปฺปฏิปฺปสฺสทฺธิ? ปฐมสฺส ฌานสฺส ปฏิลาโภ วา วิปาโก วา, ทุติยสฺส ฌานสฺส ปฏิลาโภ วา วิปาโก วา, ตติยสฺส ฌานสฺส…เป.… จตุตฺถสฺส ฌานสฺส… อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา… วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา… อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติยา… เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา ปฏิลาโภ วา วิปาโก วา, โสตาปตฺติมคฺคสฺส โสตาปตฺติผลํ, สกทาคามิมคฺคสฺส สกทาคามิผลํ, อนาคามิมคฺคสฺส อนาคามิผลํ, อรหตฺตมคฺคสฺส อรหตฺตผลํ, อยํ วิโมกฺขปฺปฏิปฺปสฺสทฺธีติฯ

ตติยภาณวาโรฯ

วิโมกฺขกถา นิฏฺฐิตาฯ

6. คติกถา

[231] คติสมฺปตฺติยา ญาณสมฺปยุตฺเต กตินํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติ? ขตฺติยมหาสาลานํ พฺราหฺมณมหาสาลานํ คหปติมหาสาลานํ กามาวจรานํ เทวานํ ญาณสมฺปยุตฺเต กตินํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติ? รูปาวจรานํ เทวานํ กตินํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติ? อรูปาวจรานํ เทวานํ กตินํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติ?

คติสมฺปตฺติยา ญาณสมฺปยุตฺเต อฏฺฐนฺนํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติฯ ขตฺติยมหาสาลานํ พฺราหฺมณมหาสาลานํ คหปติมหาสาลานํ กามาวจรานํ เทวานํ ญาณสมฺปยุตฺเต อฏฺฐนฺนํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติฯ รูปาวจรานํ เทวานํ อฏฺฐนฺนํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติฯ อรูปาวจรานํ เทวานํ อฏฺฐนฺนํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติฯ

[232] คติสมฺปตฺติยา ญาณสมฺปยุตฺเต กตเมสํ อฏฺฐนฺนํ เหตูนํ ปจฺจยา อุปปตฺติ โหติ? กุสลกมฺมสฺส ชวนกฺขเณ ตโย เหตู กุสลา; ตสฺมิํ ขเณ ชาตเจตนาย สหชาตปจฺจยา โหนฺติฯ เตน วุจฺจติ – กุสลมูลปจฺจยาปิ สงฺขาราฯ นิกนฺติกฺขเณ ทฺเว เหตู อกุสลา; ตสฺมิํ ขเณ ชาตเจตนาย สหชาตปจฺจยา โหนฺติฯ เตน วุจฺจติ – อกุสลมูลปจฺจยาปิ สงฺขาราฯ ปฏิสนฺธิกฺขเณ ตโย เหตู อพฺยากตา; ตสฺมิํ ขเณ ชาตเจตนาย สหชาตปจฺจยา โหนฺติฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘นามรูปปจฺจยาปิ วิญฺญาณํ, วิญฺญาณปจฺจยาปิ นามรูปํ’’ ฯ

ปฏิสนฺธิกฺขเณ ปญฺจกฺขนฺธา สหชาตปจฺจยา โหนฺติ, อญฺญมญฺญปจฺจยา โหนฺติ, นิสฺสยปจฺจยา โหนฺติ, วิปฺปยุตฺตปจฺจยา โหนฺติฯ