ลีเนน จิตฺเตน โกสชฺชานุปติเตน กาโยปิ จิตฺตมฺปิ สารทฺธา จ โหนฺติ อิญฺชิตา จ ผนฺทิตา จฯ อติปคฺคหิเตน จิตฺเตน อุทฺธจฺจานุปติเตน กาโยปิ จิตฺตมฺปิ สารทฺธา จ โหนฺติ อิญฺชิตา จ ผนฺทิตา จฯ อภินเตน จิตฺเตน ราคานุปติเตน กาโยปิ จิตฺตมฺปิ สารทฺธา จ โหนฺติ อิญฺชิตา จ ผนฺทิตา จฯ อปนเตน จิตฺเตน พฺยาปาทานุปติเตน กาโยปิ จิตฺตมฺปิ สารทฺธา จ โหนฺติ อิญฺชิตา จ ผนฺทิตา จฯ

อานาปานสฺสติ ยสฺส, ปริปุณฺณา อภาวิตา;

กาโยปิ อิญฺชิโต โหติ, จิตฺตมฺปิ โหติ อิญฺชิตํ;

กาโยปิ ผนฺทิโต โหติ, จิตฺตมฺปิ โหติ ผนฺทิตํฯ

อานาปานสฺสติ ยสฺส, ปริปุณฺณา สุภาวิตา;

กาโยปิ อนิญฺชิโต โหติ, จิตฺตมฺปิ โหติ อนิญฺชิตํ;

กาโยปิ อผนฺทิโต โหติ, จิตฺตมฺปิ โหติ อผนฺทิตนฺติฯ

อิเมหิ จ ปน นีวรเณหิ วิสุทฺธจิตฺตสฺส โสฬสวตฺถุกํ อานาปานสฺสติสมาธิํ ภาวยโต ขณิกสโมธานา อิเม อฏฺฐารส อุปกฺกิเลสา อุปฺปชฺชนฺติฯ

อุปกฺกิเลสญาณนิทฺเทโส ตติโยฯ

4. โวทานญาณนิทฺเทโส

[158] กตมานิ เตรส โวทาเน ญาณานิ? อตีตานุธาวนํ จิตฺตํ วิกฺเขปานุปติตํ; ตํ วิวชฺชยิตฺวา เอกฏฺฐาเน สมาทหติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ อนาคตปฏิกงฺขนํ จิตฺตํ วิกมฺปิตํ ; ตํ วิวชฺชยิตฺวา ตตฺเถว อธิโมเจติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ ลีนํ จิตฺตํ โกสชฺชานุปติตํ; ตํ ปคฺคณฺหิตฺวา โกสชฺชํ ปชหติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ อติปคฺคหิตํ จิตฺตํ อุทฺธจฺจานุปติตํ; ตํ วินิคฺคณฺหิตฺวา อุทฺธจฺจํ ปชหติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ อภินตํ จิตฺตํ ราคานุปติตํ; ตํ สมฺปชาโน หุตฺวา ราคํ ปชหติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ อปนตํ จิตฺตํ พฺยาปาทานุปติตํ; ตํ สมฺปชาโน หุตฺวา พฺยาปาทํ ปชหติ – เอวมฺปิ จิตฺตํ น วิกฺเขปํ คจฺฉติฯ อิเมหิ ฉหิ ฐาเนหิ ปริสุทฺธํ จิตฺตํ ปริโยทาตํ เอกตฺตคตํ โหติฯ