มมนฺติ มานวินิพนฺธา ทิฏฺฐิฯ ทิฏฺฐิ น วตฺถุ, วตฺถุ น ทิฏฺฐิฯ อญฺญา ทิฏฺฐิ, อญฺญํ วตฺถุฯ ยา จ ทิฏฺฐิ ยญฺจ วตฺถุ – อยํ อฏฺฐารสมี ‘‘มม’’นฺติ – มานวินิพนฺธา ทิฏฺฐิฯ มานวินิพนฺธา ทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ ‘‘มม’’นฺติ – มานวินิพนฺธาย ทิฏฺฐิยา อิเมหิ อฏฺฐารสหิ อากาเรหิ อภินิเวโส โหติฯ

สญฺโญชนิกาทิทิฏฺฐินิทฺเทโส ทฺวาทสโมฯ

13. อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตทิฏฺฐินิทฺเทโส

[146] อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตาย ทิฏฺฐิยา กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส โหติ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมิํ วา อตฺตานํ…เป.… เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํ…เป.…ฯ

กถํ รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ? อิเธกจฺโจ ปถวีกสิณํ…เป.… โอทาตกสิณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติฯ ‘‘ยํ โอทาตกสิณํ, โส อหํ; โย อหํ, ตํ โอทาตกสิณ’’นฺติ – โอทาตกสิณญฺจ อตฺตญฺจ อทฺวยํ สมนุปสฺสติฯ เสยฺยถาปิ เตลปฺปทีปสฺส ฌายโต ‘‘ยา อจฺจิ, โส วณฺโณ; โย วณฺโณ, สา อจฺจี’’ติ – อจฺจิญฺจ วณฺณญฺจ อทฺวยํ สมนุปสฺสติฯ เอวเมวํ อิเธกจฺโจ โอทาตกสิณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ…เป.… อยํ ปฐมา รูปวตฺถุกา อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิฯ อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ เอวํ รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ…เป.… อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตาย ทิฏฺฐิยา อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส โหติฯ

อตฺตวาทปฏิสํยุตฺตทิฏฺฐินิทฺเทโส เตรสโมฯ

14. โลกวาทปฏิสํยุตฺตทิฏฺฐินิทฺเทโส

[147] โลกวาทปฏิสํยุตฺตาย ทิฏฺฐิยา กตเมหิ อฏฺฐหิ อากาเรหิ อภินิเวโส โหติ? สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จาติ – อภินิเวสปรามาโส โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิฯ ทิฏฺฐิ น วตฺถุ, วตฺถุ น ทิฏฺฐิฯ อญฺญา, ทิฏฺฐิ, อญฺญํ วตฺถุฯ ยา จ ทิฏฺฐิ ยญฺจ วตฺถุ – อยํ ปฐมา โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิฯ โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ

อสสฺสโต อตฺตา จ โลโก จาติ…เป.… สสฺสโต จ อสสฺสโต จ อตฺตา จ โลโก จาติ…เป.… เนว สสฺสโต นาสสฺสโต อตฺตา จ โลโก จาติ… อนฺตวา อตฺตา จ โลโก จาติ… อนนฺตวา อตฺตา จ โลโก จาติ… อนฺตวา จ อนนฺตวา จ อตฺตา จ โลโก จาติ… เนว อนฺตวา น อนนฺตวา อตฺตา จ โลโก จาติ อภินิเวสปรามาโส โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิฯ ทิฏฺฐิ น วตฺถุ, วตฺถุ น ทิฏฺฐิฯ อญฺญา ทิฏฺฐิ, อญฺญํ วตฺถุฯ ยา จ ทิฏฺฐิ ยญฺจ วตฺถุ – อยํ อฏฺฐมี โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิฯ โลกวาทปฏิสํยุตฺตา ทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ …เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ โลกวาทปฏิสํยุตฺตาย ทิฏฺฐิยา อิเมหิ อฏฺฐหิ อากาเรหิ อภินิเวโส โหติฯ

โลกวาทปฏิสํยุตฺตทิฏฺฐินิทฺเทโส จุทฺทสโมฯ

15-16. ภว-วิภวทิฏฺฐินิทฺเทโส

[148] โอลียนาภินิเวโส ภวทิฏฺฐิฯ อติธาวนาภินิเวโส วิภวทิฏฺฐิฯ อสฺสาททิฏฺฐิยา ปญฺจติํสาย อากาเรหิ อภินิเวโส กติ ภวทิฏฺฐิโย, กติ วิภวทิฏฺฐิโย? อตฺตานุทิฏฺฐิยา วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส กติ ภวทิฏฺฐิโย กติ วิภวทิฏฺฐิโย…เป.… โลกวาทปฏิสํยุตฺตาย ทิฏฺฐิยา อฏฺฐหิ อากาเรหิ อภินิเวโส กติ ภวทิฏฺฐิโย กติ วิภวทิฏฺฐิโย?

อสฺสาททิฏฺฐิยา ปญฺจติํสาย อากาเรหิ อภินิเวโส สิยา ภวทิฏฺฐิโย, สิยา วิภวทิฏฺฐิโยฯ อตฺตานุทิฏฺฐิยา วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส ปนฺนรส ภวทิฏฺฐิโย, ปญฺจ วิภวทิฏฺฐิโยฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ทสหิ อากาเรหิ อภินิเวโส สพฺพาว ตา วิภวทิฏฺฐิโยฯ สกฺกายทิฏฺฐิยา วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส ปนฺนรส ภวทิฏฺฐิโย, ปญฺจ วิภวทิฏฺฐิโยฯ สกฺกายวตฺถุกาย สสฺสตทิฏฺฐิยา ปนฺนรสหิ อากาเรหิ อภินิเวโส สพฺพาว ตา ภวทิฏฺฐิโยฯ สกฺกายวตฺถุกาย อุจฺเฉททิฏฺฐิยา ปญฺจหากาเรหิ อภินิเวโส สพฺพาว ตา วิภวทิฏฺฐิโยฯ

‘‘สสฺสโต โลโก’’ติ – อนฺตคฺคาหิกาย ทิฏฺฐิยา ปญฺจหากาเรหิ อภินิเวโส สพฺพาว ตา ภวทิฏฺฐิโยฯ