เมนู

3. มิจฺฉาทิฏฺฐินิทฺเทโส

[136] มิจฺฉาทิฏฺฐิยา กตเมหิ ทสหากาเรหิ อภินิเวโส โหติ? ‘‘นตฺถิ ทินฺน’’นฺติ – วตฺถุ [วตฺถุํ (สฺยา.) เอวมุปริปิ]ฯ เอวํวาโท มิจฺฉาภินิเวสปรามาโส [มิจฺฉาทิฏฺฐาภินิเวสปรามาโส (สฺยา.)] ทิฏฺฐิฯ ทิฏฺฐิ น วตฺถุ, วตฺถุ น ทิฏฺฐิฯ อญฺญา ทิฏฺฐิ, อญฺญํ วตฺถุฯ ยา จ ทิฏฺฐิ ยญฺจ วตฺถุ – อยํ ปฐมา มิจฺฉาวตฺถุกา มิจฺฉาทิฏฺฐิฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิวิปตฺติ…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ ‘‘นตฺถิ ยิฏฺฐ’’นฺติ – วตฺถุ…เป.… ‘‘นตฺถิ หุต’’นฺติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ อยํ โลโก’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ ปโร โลโก’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ มาตา’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ ปิตา’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา’’ติ – วตฺถุ… ‘‘นตฺถิ โลเก สมณพฺราหฺมณา สมฺมคฺคตา [สมคฺคตา (ก.)] สมฺมาปฏิปนฺนา, เย อิมญฺจ โลกํ, ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตี’’ติ – วตฺถุฯ เอวํวาโท มิจฺฉาภินิเวสปรามาโส ทิฏฺฐิฯ ทิฏฺฐิ น วตฺถุ, วตฺถุ น ทิฏฺฐิฯ อญฺญา ทิฏฺฐิ, อญฺญํ วตฺถุฯ ยา จ ทิฏฺฐิ ยญฺจ วตฺถุ – อยํ ทสมา มิจฺฉาวตฺถุกา มิจฺฉาทิฏฺฐิฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิวิปตฺติ…เป.… มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส ทฺเวว คติโย…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา อิเมหิ ทสหากาเรหิ อภินิเวโส โหติฯ

มิจฺฉาทิฏฺฐินิทฺเทโส ตติโยฯ

4. สกฺกายทิฏฺฐินิทฺเทโส

[137] สกฺกายทิฏฺฐิยา กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส โหติ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต, สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ

กถํ รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ? อิเธกจฺโจ ปถวีกสิณํ…เป.… โอทาตกสิณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติฯ ‘‘ยํ โอทาตกสิณํ, โส อหํ; โย อหํ, ตํ โอทาตกสิณ’’นฺติ – โอทาตกสิณญฺจ อตฺตญฺจ อทฺวยํ สมนุปสฺสติ ฯ เสยฺยถาปิ เตลปฺปทีปสฺส ฌายโต…เป.… เอวเมวํ อิเธกจฺโจ โอทาตกสิณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติฯ อภินิเวสปรามาโส ทิฏฺฐิ…เป.… อยํ ปฐมา รูปวตฺถุกา สกฺกายทิฏฺฐิฯ สกฺกายทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ…เป.… อิมานิ สญฺโญชนานิ, น จ ทิฏฺฐิโยฯ เอวํ รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ…เป.… สกฺกายทิฏฺฐิยา อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ อภินิเวโส โหติฯ

สกฺกายทิฏฺฐินิทฺเทโส จตุตฺโถฯ