4. ธรรมที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่สรณธรรม
และธรรมที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่อรณธรรม อาศัยธรรม
ที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่อรณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย.
5. ธรรมที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่สรณธรรม
อาศัยธรรมที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่สรณธรรม และธรรม
ที่ไม่ใช่อนุตตรธรรม ที่ไม่ใช่อรณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[520] ในเหตุปัจจัย มี 5 วาระ.
พึงให้พิสดารทุกวาระ.
สหชาตวาระก็ดี ปัจจยวาระก็ดี นิสสยวาระก็ดี สังสัฏฐวาระก็ดี
สัมปยุตตวาระก็ดี ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดาร
ปัจจนียทุกทุกปัฏฐาน จบ

อรรถกถาปัจจนียปัฏฐาน

บัดนี้ เพื่อจะแสดง ปัจจนียปัฏฐาน ซึ่งมีชื่ออันได้แล้ว เพราะเป็น
ธรรมตรงกันข้าม ด้วยอำนาจเป็นปฏิปักษ์ต่อบททั้งหลายมีกุศลเป็นต้น พระ-
ผู้มีพระภาคจึงทรงเริ่มคำว่า นกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ
เหตุปจฺจยา ดังนี้เป็นต้น.
บรรดาบทเหล่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงห้ามความที่กุศลเป็นปัจจัย
ด้วยคำว่า นกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ ทรงห้ามการเกิดขึ้นแห่งกุศล ด้วยคำว่า
นกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เพราะฉะนั้น ผู้ศึกษาพึงทราบปัญหาและ