คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปาวจรธรรม และ
มหาภูตรูปทั้งหลาย.

การนับจํานวนวาระในปัจจนียะ

[788] ในนเหตุปัจจัย มี 1 วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี 2 วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในนสมนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี
3 วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี 5 วาระ
ในนอาเสวนปัจจัย มี 4 วาระ ในนกัมมปัจจัย มี 2 วาระ ในนวิปากปัจจัย
มี 5 วาระ ในนอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ใน
นฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในนมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี
3 วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
ในโนวิคตปัจจัย มี 3 วาระ.
การนับทั้งสองนัยนอกนี้ก็ดี สหชาตะวาระก็ดี พึงกระทำ.

ปัจจยวาระ

อนุโลมนัย

1. เหตุปัจจัย

[789] 1. อรูปาวจรธรรม อาศัยอรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย มี 3 วาระ เหมือนกับปฏิจจวาระ.
4. ธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่
อรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม ฯลฯ ตลอดถึง
อัชฌัตติกมหาภูตรูป.
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยหทยวัตถุ.
5. อรูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปาวจรธรรม อาศัยหทยวัตถุ.
6. อรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม
อาศัยธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยหทยวัตถุ.
จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย.
7. อรูปาวจรธรรม อาศัยอรูปาวจรธรรม และธรรม
ที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอรูปาวจรธรรม และหทยวัตถุ
ฯลฯ ขันธ์ 2.