นวิปปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ในโนวิคตปัจจัย
มี 3 วาระ.
พึงนับอย่างนี้.
อนุโลมปัจจนียนัย จบ

ปัจจนียานุโลม

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[38] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 9 วาระ . . . ใน
อธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 9 วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี 9 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย
มี 3 วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 3 วาระ ใน
กัมมปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 3 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 3 วาระ
ในอินทริยปัจจัย มี 3 วาระ ในฌานปัจจัย มี 3 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 3 วาระ
ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในอัตถิปัจจัย
มี 3 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 9 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 3 วาระ.
พึงนับอย่างนี้.
ปัจจนียานุโลมนัย จบ
เหตุทุกะ จบ

อรรถกถาทุกปัฏฐาน

เหตุทุกะ เป็นต้น

แม้ในทุกปัฏฐาน ผู้ศึกษา พึงทราบปัญหาวิสัชนาและการนับในทุกะ
ทั้งหมด ตามนัยที่กล่าวมาแล้วในบาลีนั่นเอง. อีกอย่างหนึ่ง ในทุกปัฏฐานนี้
การวิสัชนา สเหตุกทุกะ และเหตุสัมปยุตตทุกะ เหมือนกับการวิสัชนา
เหตุทุกะ. เหตุและสเหตุกเหตุ แห่งเหตุสัมปยุตตทุกะ และสัปปัจจยทุกะ
สังขตทุกะ ก็เหมือนกัน ฯ คำนี้ว่า อิมํ ทุกํ ยถา สปฺปจฺจยทุกํ เอวํ กาตพฺพํ
พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ เพราะแม้สังขตธรรมย่อมประกอบร่วมกับอสังขตธรรม
ไม่ได้. เหมือนสัปปจจยธรรมประกอบกับอัปปัจจยธรรมไม่ได้ฉะนั้น
สารัมมณทุกะ จิตตสัมปยุตตทุกะ และสังสัฏฐทุกะ มีวิสัชนาเหมือนกับ
อาสวโคจฉกะ โอฆโคจฉกะ และโยคโคจฉกะ ซึ่งเหมือนกัน เพราะว่าธรรม
3 เหล่านี้ มีวิสัชนาเหมือนกัน.
อรรถกถาเหตุทุกะเป็นต้น จบ