นฌานปัจจัย

[1290] 1. วิปากธรรม อาศัยวิปากธรรมเกิดขึ้น เพราะ
นฌานปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยปัญจวิญญาณเกิดขึ้น ฯลฯ
ขันธ์ 2 อาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น.
[1291] 2. เนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัยเนววิปากนวิ-
ปากธัมมธรรมเกิดขึ้น เพราะนฌานปัจจัย
คือ พาหิรรูป. . . อาหารสมุฏฐานรูป . . . อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ.
สำหรับพวกอสัญญสัตว์ มหาภูตรูป 3 อาศัยมหาภูตรูป 1 เกิดขึ้น ฯลฯ

นมัคคปัจจัย

[1292] 1. วิปากธรรม อาศัยวิปากธรรมเกิดขึ้น เพราะ-
นมัคคปัจจัย
คือ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอเหตุกวิบากเกิดขึ้น มี 3 วาระ¹
[1293] 4. เนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัยเนววิปาก
นวิปากธัมมธรรมเกิดขึ้น เพราะนมัคคปัจจัย
คือ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ซึ่งเป็น
อเหตุกะเกิดขึ้น มี 3 วาระ².
[1294] 7. วิปากธรรม อาศัยวิปากธรรมและเนววิปาก-
นวิปากธัมมธรรมเกิดขึ้น เพราะนมัคคปัจจัย
1. บาลีแสดงวาระเดียว อีก 2 วาระย่อไว้ เพราะฉะนั้น ในข้อ (1293) จึงเป็น ข้อ 4.
2. ย่อไว้นัยเดียวกับข้อ (1292)