การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม แห่งกุสลติกะ นับโดยวิธี
สาธยายฉันใด เวทนาติกะนี้ ก็พึงนับฉันนั้น.
ปัจจนียานุโลม จบ
เวทนาติกะที่ 2 จบ

อรรถกถาวรรณนาเนื้อความแห่งเวทนาติกปัฏฐาน

ธรรมเหล่านี้คือ เวทนา 3 รูป นิพพาน ย่อมไม่ได้ใน เวทนาติกะ
เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เทฺว ขนฺธา
เป็นต้น. คำว่า ปฏิสนฺธิกฺขเณ สุขาย เวทนาย ตรัสด้วยอำนาจสเหตุก-
ปฏิสนธิ ส่วนทุกขเวทนาย่อมไม่ได้ในปฏิสนธิกาล. เพราะฉะนั้นพระผู้มี-
พระภาคเจ้าจึงไม่ทรงระบุถึงปฏิสนธิในวาระที่ 2. คำว่า ปฏิสนฺธิกฺขเณ ใน
วาระที่ 3 ตรัสด้วยอำนาจสเหตุกปฏิสนธิ ก็คำที่เหลือในอธิการนี้ในปัจจัยอื่น
จากนี้ ย่อมเป็นไปตามพระบาลีนั่นแหละ ในที่ทั้งปวงตรัสว่าระไว้ 3 วาระ
เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า เหตุยา ตีณิ ฯเปฯ อวิคเต ตีณิ.
ก็ในการเทียบเคียงปัจจัยตรัสว่า วิปาเก เทฺว ในวิปากปัจจัยมี 2
วาระ ในเหตุมูลกนัย เพราะทุกขเวทนาฝ่ายวิบากที่เป็นสเหตุกะไม่มี. ในการ
เทียบเคียงกับอธิปติปัจจัยเป็นต้น วิปากปัจจัย มีวิสัชนา 2 วาระเท่านั้น.
เพราะเหตุไร ? เพราะอธิปติ ฌาน และมัคคปัจจัยไม่มีโดยเป็นวิปากทุกข-
เวทนา. ก็ในการเทียบเคียงปัจจัยเหล่าใด วิปากปัจจัยย่อมได้วาระ 2 แม้ใน
ปัจจัยเหล่านั้นก็ได้วาระ 2 เหมือนกัน เพราะเทียบเคียงกับวิปากปัจจัย.