พึงนับให้พิสดารเหมือนการนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ ใน
กุสลติกะ.
ปัจจนียานุโลม จบ
วิปากติกะที่ 3 จบ

อรรถกถาพรรณนาเนื้อความแห่งวิปากติกปัฏฐาน

พึงทราบวินิจฉัยใน วิปากติกะ ต่อไป วาระ 13 เหล่าใดที่พระผู้-
มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในเหตุปัจจัยว่า วิปากํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ วิปาโก ธมฺโม
อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา เพื่อจะย่อแสดงวาระเหล่านั้น ด้วยการนับ พระผู้มี-
พระภาคเจ้าจึงตรัสว่า เหตุยา เตรส แม้ในคำว่า อารมฺมเณ ปญฺจ เป็น
ต้น ก็นัยนี้เหมือนกัน. ในอธิการนี้มีการกำหนดวิธีนับ 6 อย่างคือ 13-5-
9-7-3-2 ด้วยประการฉะนี้ ในการรวมปัจจัยด้วยอำนาจแห่งวิธีนั้นเหล่านั้น
ผู้ศึกษาพึงทราบวิธีคำนวณโดยนัยที่ข้าพเจ้ากล่าวไว้แล้วในหนหลัง.
จริงอยู่ ในปัจจนียนัย พระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อจะย่อแสดงวาระ 10
ที่ตรัสไว้ใน นเหตุปัจจัย ว่า วิปากํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ วิปาโก ธมฺโม
อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา โดยการคำนวน จึงตรัสว่า น เหตุยา ทส แม้
ในคำว่า น อารมฺมเณ ปญฺจ เป็นต้น ก็นัยนี้เหมือนกัน ในอธิการนี้มีการ
กำหนดวิธีนับ 8 อย่างคือ 10-5-13-12-2-1-9-3 ด้วยประการฉะนี้
ในการรวมปัจจัยด้วยอำนาจการกำหนดวิธีนับเหล่านั้น ผู้ศึกษาพึงทราบการ
กำหนดโดยพิสดาร ตามนัยที่ข้าพเจ้ากล่าวแล้วในหนหลัง ส่วนบาลีพระผู้มี-