ฆฏนาที่ 5 ได้เฉพาะวัตถุรูป.

อัญญมัญญมูลกนัย

ใน อัญญมัญญมูลกนัย มีฆฏนา 6 บรรดาฆฏนา 6 เหล่านั้น
3 ฆฏนาแรกเป็นอวิปากฆฏนา 3 ฆฏนาท้ายเป็นสวิปากฆฏนา วิธีคำนวณ
ในฆฏนาเหล่านั้นแจ่มแจ้งแล้ว.

นิสสยมูลกนัย

พึงทราบวินิจฉัยในนัยที่มี นิสสยปัจจัยเป็นมูล ต่อไป. คำว่า
นิสฺสยปจฺจยา อารมฺมเณ ตีณิ เพราะนิสสยปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย
มี 3 วาระ ผู้ศึกษาพึงทราบวิสัชนา 3 วาระ ด้วยอำนาจแห่งกุศลเป็นต้น
ที่ยกวัตถุขึ้นเป็นอารมณ์เป็นไป (เป็นไปโดยเอาวัตถุเป็นอารมณ์). สอง
บทว่า อุปนิสฺสเย เอกํ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ คือ อกุศลที่ยึด
วัตถุเป็นอารัมมณูปนิสสัยเกิดขึ้น คำที่เหลือพึงทราบตามนี้ที่ข้าพเจ้ากล่าว
แล้วในทุกะมูลกนัยในหนหลัง.
ก็ในนิสสยปัจจัยนี้มีฆฏนา 20 ฆฏนา. บรรดาฆฏนาเหล่านั้น 6
ฆฏนาข้างต้น ตรัสไว้ด้วยอำนาจสหชาตะและปุเรชาตะ. 4 ฆฏนานอก
จากนั้น ตรัสด้วยอำนาจปุเรชาตะอย่างเดียว. ต่อไป 10 ฆฏนา ตรัสด้วย
อำนาจสหชาตะอย่างเดียว.
ในบรรดาฆฏนาเหล่านั้น คำว่า เตรส 13 ใน ฆฏนาที่ 1 ได้แก่
วิสัชนา 13 วาระ ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้นั่นเทียว ในนิสสยปัจจัย-