ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นอัพยากตวิบาก เป็นปัจจัยแก่สัมป-
ยุตตขันธ์ และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

อรรถกถากัมมปัจจัย

ในคำนี้ว่า กุสลา เจตนา สมฺปยุตตกานํ ใน กัมมปัจจัย เจตนา
พระผู้มีพระภาคเจ้าไม่ตรัสว่าสหชาตะ เพราะไม่มีการจำแนกเป็นสหชาต-
กัมมปัจจัย และนานักขณิกกัมมปัจจัย¹ แต่ในการวิสัชนาอัพยากตธรรม
การจำแนกนั้นมีอยู่. เพราะฉะนั้น เจตนาที่เป็นสหชาตะและนานักขณิกะ
พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสไว้ในวาระนั้น. ปฏิสนธิ ศัพท์ ตรัสไว้ด้วย
อำนาจกฏัตตารูป.
สองบทว่า เจตนา วตฺถุสฺส คือ เจตนาเป็นปัจจัยแก่วัตถุ ตรัส
ไว้เพื่อแสดงว่าอรูปธรรมอิงอาศัยวัตถุในปฏิสนธิขณะ ย่อมเป็นไปเพราะ
วัตถุเป็นปัจจัยแม้ก็จริง ถึงเจตนาก็เป็นปัจจัยแก่วัตถุได้. แม้ในวิปาก-
ปัจจัย ผู้ศึกษาพึงทราบเนื้อความในปฏิสนธิวาระ โดยนัยนี้เหมือนกัน.
อรรถกถากัมมปัจจัย จบ
1. บาลี เรียก นานาขณิกะ.

14. วิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ 1 ที่เป็นอัพยากตวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 3 และจิตต-
สมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย, ขันธ์ 3 เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 1
และจิตตสมุฏฐานรูป ขันธ์ ์2 เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 2 และจิตตสมุฏฐานรูป
ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 1 ที่เป็นอัพยากตวิบาก เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 3 และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย. ขันธ์ 3 เป็นปัจจัย
แกขันธ์ 1 และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย, ขันธ์ 2 เป็น
ปัจจัย แก่ขันธ์ 2 และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.
ขันธ์ทั้งหลายเป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

15. อาหารปัจจัย

คือ อาหารที่เป็นกุศล เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ด้วยอำนาจ
ของอาหารปัจจัย.
[574] 2. กุศลธรรม เป็นปัจจัยแก่อัพยากตธรรม ด้วยอำนาจ
ของอาหารปัจจัย
1. ไม่มีอรรถกถาแก้.