เมนู

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นอัพยากตวิบาก เป็นปัจจัยแก่สัมป-
ยุตตขันธ์ และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

อรรถกถากัมมปัจจัย


ในคำนี้ว่า กุสลา เจตนา สมฺปยุตตกานํ ใน กัมมปัจจัย เจตนา
พระผู้มีพระภาคเจ้าไม่ตรัสว่าสหชาตะ เพราะไม่มีการจำแนกเป็นสหชาต-
กัมมปัจจัย และนานักขณิกกัมมปัจจัย1 แต่ในการวิสัชนาอัพยากตธรรม
การจำแนกนั้นมีอยู่. เพราะฉะนั้น เจตนาที่เป็นสหชาตะและนานักขณิกะ
พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสไว้ในวาระนั้น. ปฏิสนธิ ศัพท์ ตรัสไว้ด้วย
อำนาจกฏัตตารูป.
สองบทว่า เจตนา วตฺถุสฺส คือ เจตนาเป็นปัจจัยแก่วัตถุ ตรัส
ไว้เพื่อแสดงว่าอรูปธรรมอิงอาศัยวัตถุในปฏิสนธิขณะ ย่อมเป็นไปเพราะ
วัตถุเป็นปัจจัยแม้ก็จริง ถึงเจตนาก็เป็นปัจจัยแก่วัตถุได้. แม้ในวิปาก-
ปัจจัย ผู้ศึกษาพึงทราบเนื้อความในปฏิสนธิวาระ โดยนัยนี้เหมือนกัน.
อรรถกถากัมมปัจจัย จบ
1. บาลี เรียก นานาขณิกะ.