อรรถกถาปุเรชาตปัจจัย

ใน ปุเรชาตปัจจัย แม้จักขายตนะเป็นต้น พระผู้มีพระภาคเจ้า
ตรัสไว้ด้วยอำนาจรูปหยาบ ส่วนอาโปธาตุเป็นต้น เป็นอารัมมณปุเรชาต-
ปัจจัยเท่านั้น. สำหรับวัตถุปุเรชาตะ คำว่า จกฺขวายตนํ เป็นต้น พระ-
ผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ เพื่อแสดงจักขายตนะเป็นต้นนั้นว่า เป็นวัตถุรูป
ที่เกิดก่อน. คำว่า วตฺถุ วิปากาพฺยากตานํ คือ วัตถุเป็นปัจจัยแก่
วิบากอัพยากตะ ตรัสหมายถึงปุเรชาตปัจจัยในปวัตติกาล.
อรรถกถาปุเรชาตปัจจัย จบ

11. ปัจฉาชาตปัจจัย

คือ 1. กุศลขันธ์ที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วย
อำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.
[560] 2. อกุศลธรรม เป็นปัจจัยแก่อัพยากตธรรม ด้วยอำนาจ
ของปัจฉาชาตปัจจัย
คือ อกุศลขันธ์ที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วย
อำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.
[561] 3. อัพยากตธรรม เป็นปัจจัยแก่อัพยากตธรรม ด้วย
อำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย