วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ใน
ฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในนัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี
1 วาระ.
อนุโลมนัย ในสังสัฏฐวาระ จบ

อรรถกถาสังสัฏฐวาระ

อรรถกถาอนุโลมนัย

พึงทราบวินิจฉัยใน สังสัฏฐวาระ ต่อไป. คำว่า กุสลํ ธมฺมํ
สํสฏฺโฐ เจือกับกุศลธรรม อธิบายว่า เพราะกระทำกุศลธรรมให้เป็น
ปัจจัย โดยอรรถว่าประกอบพร้อมด้วยลักษณะ ซึ่งมีการเกิดขึ้นพร้อมกัน
เป็นต้น. คำว่า กุสลํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺโฐ มีคำอธิบายว่า ขันธ์ 3
ทำกุศลขันธ์หนึ่งให้เป็นสัมปยุตตปัจจัย เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย. ในทุกๆ
บทพึงทราบใจความโดยอุบายนี้. ก็แลในเหตุปัจจัยนี้ ท่านจัดปัจจัยแล้ว
วิสัชนาปัญหาไว้ 3 วาระ เพราะอรูปธรรมเท่านั้นที่จะมีอรรถว่าสัมปโยคะ
ได้ 1 ก็ในเหตุปัจจัย ฉันใด แม้ในอารัมมณปัจจัยเป็นต้น ก็ฉันนั้น. ใน
วิปากปัจจัยมีวิสัชนา 1 วาระเท่านั้น.
บัดนี้ เพื่อแสดงวิสัชนาตามที่ได้ด้วยอำนาจจำนวน พระผู้มี-
พระภาคเจ้าจึงตรัสว่า เหตุยา ตีณิ ในเหตุปัจจัย 3 วาระ เป็นต้น.
ในวิสัชนาเหล่านั้นท่านจำกัด (กำหนด) ไว้ในติกะทั้งปวงดังนี้คือ กุศล