อรรถกถาอนุโลมปัจจนียนัย-ปัจจนียานุโลมนัย

ก็โดยลักษณะนี้แหละ ผู้ศึกษาพึงจัดอนุโลมไว้ข้างหน้าแล้วกำหนด
จำนวนในอนุโลมปัจจนียะ, และพึงจัดปัจจนียะไว้ข้างหน้าแล้วกำหนด
ปัจจนียานุโลม ก็จะพึงทราบวิสัชนาในปัญหาที่ผ่านมาแล้ว และยังไม่มา
แล้ว ที่ได้อยู่และไม่ได้อยู่ ดังนี้.
อรรถกถาอนุโลมปัจจนียนัย-ปัจจนียานุโลมนัย จบ
อรรถกถาปัจจยวาระ จบ

4. นิสสยวาระ

อนุโลมนัย

คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นกุศลเกิดขึ้น, ขันธ์ 1 อาศัยขันธ์
3 เกิดขึ้น, ขันธ์ 2 อาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น.
2. อัพยากตธรรม อาศัยกุศลธรรมเกิดขึ้น เพราะเหตุ-
ปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นกุศลเกิดขึ้น.
3. กุศลธรรมและอัพยากตธรรม อาศัยกุศลธรรมเกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นกุศลเกิดขึ้น,
ขันธ์ 1 และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 3 เกิดขึ้น, ขันธ์ 2 และจิตต-
สมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น.
[381] 4. อกุศลธรรม อาศัยกุศลธรรมเกิดขึ้น เพราะเหตุ-
ปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอกุศลเกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ 2
อาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น.
5. อัพยากตธรรม อาศัยอกุศลธรรมเกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอกุศลเกิดขึ้น.