ปรมัตถทีปนี

อรรถกถาปัญจปกรณ์

อรรถกถาถามหาปัฏฐานปกรณ์

อารัมภกถา

ปัฏฐานปกรณ์นั้น ขอท่านสาธุชนทั้งหลาย จงตั้งใจ
สดับการพรรณนานั้นเถิด.

วรรณนาอุทเทส

วาระ

ดำเนินความว่า ใน อนุโลมปัฏฐาน พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรง
อาศัยติกะ 22 ติกะ แสดงชื่อ ติกปัฏฐาน. ทรงอาศัยทุกะ 100 ทุกะ
แสดงชื่อ ทุกปัฏฐาน. ต่อจากนั้น ทรงรวมติกะ 22 ติกะเข้าในทุกะ
100 ทุกะ แล้วทรงแสดงชื่อ ทุกติกปัฏฐาน. ต่อจากนั้น ทรงรวมทุกะ
100 ทุกะเข้าในติกะ 22 ติกะ แล้วทรงแสดงชื่อ ติกทุกปัฏฐาน. อนึ่ง
ทรงผนวกติกะเข้าในติกะเท่านั้น แล้วทรงแสดงชื่อ ติกติกปัฏฐาน. ทรง
ผนวกทุกะเข้าในทุกะเท่านั้น แล้วทรงแสดงชื่อ ทุกทุกปัฏฐาน. พระผู้มี-
พระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้ว่า
"ใน อนุโลมปัฏฐาน มีนัยอันลึกซึ้งยิ่ง 6 นัย
คือ ติกปัฏฐานอันประเสริฐ ทุกปัฏฐานอันสูงสุด
ทุกติกปัฏฐาน ติกทุกปัฏฐาน ติกติกปัฏฐาน และ
ทุกทุกปัฏฐาน" ดังนี้.
แม้ใน ปัจจนียปัฏฐาน ก็ทรงแสดงปัฏฐานด้วยนัย 6 นัย แม้ใน
ปัจจนียะอย่างนี้ คือ ทรงอาศัยติกะ 22 ติกะ แสดงชื่อติกปัฏฐาน ทรง
อาศัยทุกะ 100 ทุกะ แสดงชื่อทุกปัฏฐาน ทรงผนวกติกะ 22 เข้าใน
ทุกะ 100 ทุกะ แล้วทรงแสดงชื่อทุกติกปัฏฐาน ทรงผนวกทุกะ 100
ทุกะเข้าในติกะ 22 ติกะ แล้วทรงแสดงชื่อติกทุกปัฏฐาน ทรงผนวก
1. อธิบายมาติกา.