เมนู

กัมมปัจจัย อาหารปัจจัย อินทริยปัจจัย อัตถิปัจจัย และอวิคตปัจจัย ซึ่ง
ตั้งอยู่โดยความเป็นอนุโลมกัน. เพราะว่า ธรรมเมื่อเกิดด้วยอำนาจปัจจัย
เหล่านี้ จะไม่ได้ปัจจัยที่อุปการะในฐานะทั้งปวงย่อมไม่มี. ปัจฉาชาตปัจจัย
ไม่มีที่ตั้งโดยความเป็นอนุโลม. บัณฑิตกำหนดปัจจัยที่มีได้และไม่ได้ใน
ปัจจัยที่เหลือ ซึ่งตั้งอยู่โดยความเป็นอนุโลมกัน แล้วพึงทราบการนับ
ด้วยอำนาจปัจจัยที่นับได้น้อยกว่าในการเปรียบเทียบปัจจัยนั้น ๆ ในปัจจัย
ที่มีมูล 2 เป็นต้น แม้ทั้งหมดแล.
อรรถกถาปัจจยานุโลมปัจจนียนัย จบ

ปัจจัยปัจจนียานุโลมนัย


การนับจำนวนปัจจัยในปัจจัยปัจจนียานุโลมนัย


[192] เพราะนเหตุปัจจัย

ในอารัมมณปัจจัย มี 2 วาระ ... ใน
อนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสหชาต-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี
2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 2 วาระ
ในอาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปากปัจจัย
มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 2 วาระ
ในฌานปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตต-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี
2 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 2 วาระ โนวิคตปัจจัย มี 2 วาระ ใน
อวิคตปัจจัย มี 2 วาระ.

[193] เพราะนเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1
วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ
ในนกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 1 วาระ.
[194] เพราสะนเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย นอธิปติปัจจัย
นอนันตรปัจจัย นสมนันตรปัจจัย นอัญญมัญญปัจจัย
ในสหชาต-
ปัจจัย มี 1 วาระ ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1
วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย
มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
(ในทุก ๆ ปัจจัย มี 1 วาระ).
[195] เพราะนเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย นอธิปติปัจจัย
นอนันตรปัจจัย นสมนันตรปัจจัย นอัญญมัญญปัจจัย นอุปนิสสย-
ปัจจัย นปุเรชาตปัจจัย นปัจฉาชาตปัจจัย นอาเสวนปัจจัย
ใน
ปัจจัยทั้งหมดจนถึงอาเสวนปัจจัยเหมือนกัน แต่เมื่อนับนกัมมปัจจัยเข้า
ด้วย มี 5 วาระ.
เพราะนเหตุปัจจัย ฯลฯ นกัมมปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1
วาระ ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ใน
อัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.

[196] เพราะนเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย นอธิปติปัจจัย
นอนันตรปัจจัย นสมนันตรปัจจัย นอัญญมัญญปัจจัย นอุปนิสสย-
ปัจจัย นปุเรชาตปัจจัย นปัจฉาชาตปัจจัย นอาเสวนปัจจัย นกัมม-
ปัจจัย นวิปากปัจจัย นอาหารปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ...
ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 1 วาระ.
[197] เพราะนเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย นอธิปติปัจจัย
นอนันตรปัจจัย นสมนันตรปัจจัย นอัญญมัญญปัจจัย อุปนิสสย-
ปัจจัย นปุเรชาตปัจจัย นปัจฉชาตปัจัย นอาเสวนปัจจัย นกัมม-
ปัจจัย นวิปากปัจจัย นอาหารปัจัย นอินทริยปัจจัย นฌานปัจจัย
นมัคคปัจจัย นสัมปยุตตปัจจัย นวิปปยุตตปัจจัย โนนัตถิปัจจัย โน-
วิคตปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ
ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
[198] เพราะนอารัมมณปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 5 วาระ ... ใน
อธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัญญมัญญ-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 5 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 5
วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 5 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 5 วาระ ในฌานปัจจัย มี 5 วาระ ในมัคคปัจจัย
มี 5 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 5 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 5 วาระ.


[199] เพราะนอารัมมณปัจจัย นเหตุปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1
วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ
ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 1 วาระ.
วาระที่มี นอารัมมณปัจจัยเป็นมูล แสดงเหมือนกับวาระที่มี นเหตุ-
ปัจจัยเป็นมูล.
[200] เพราะนอธิปติปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 9 วาระ ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ. ในสหชาตปัจจัย มี 9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย
มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ
ในปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 3 วาระ ในกัมม-
ปัจจัย มี 9 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 9
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย มี 9 วาระ ใน
มัคคปัจจัย มี 9 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปปยุตต
ปัจจัย มี 9 วาระ ในอัคถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี3 วาระ
ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.
[201] เพราะนอธิปติปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 2
วาระ... ในอนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2 วาระ

ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในปุเรชาต-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2
วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌานปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย
มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ
ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 2 วาระ โนวิคตปัจจัย
มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 2 วาระ.
[202] เพราะนอธิปติปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาติปัจจัย มี 1 วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌาน-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ โนอัตถิปัจจัย มี 1
วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนอธิปติมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 4 ปัจจัย ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.

[203] เพราะนอนันตรปัจจัย ... เพราะนสมนัตรปัจจัย ... เพราะ
นอัญญมัญญปัจจัย ... เพราะนอุปนิสสยปัจจัย
ในเหตุปัจจัย มี 5 วาระ
... ในอธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัญญ-
มัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 5 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 5


วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 5 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 5 วาระ ในฌานปัจจัย มี 5 วาระ ในมัคคปัจจัย
มี 5 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 5 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 5 วาระ.
[204] เพราะนอุปนิสสยปัจจัย นเหตุปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี
1 วาระ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ
ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคต-
ปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนอุปนิสสยมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเกินกว่า 2 ปัจจัย ท่านย่อไว้
ไม่แสดง.
[205] เพราะนปุเรชาตปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 7 วาระ ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 7 วาระ ในอนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย
มี 7 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 7 วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 3 วาระ ในกัมม-
ปัจจัย มี 7 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 7
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 7 วาระ ในฌานปัจจัย มี 7 วาระ ใน
มัคคปัจจัย มี 7 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปปยุตต-

ปัจจัย มี 5 วาระ โนอัตถิปัจจัย มี 7 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 7 วาระ.
[206] เพราะนปุเรชาตปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี
2 วาระ ... ในอนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2 วาระ
ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอาเสวน
ปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌาน-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2
วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ใน
นัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี
2 วาระ.
[207] เพราะนปุเรชาตปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี
1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ
ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย
มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ใน นปุเรชาตมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.






[108] เพราะนปัจฉาชาตปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 9 วาระ ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในอนันตร-
ปัจจัย 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี
9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวน-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 9 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 9 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย
มี 9 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 9 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 9 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย
มี 3 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.
[209] เพราะนปัจฉาชาตปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย
มี 2 วาระ ... ในอนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2
วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ
ในนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในปุเรชาต-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2
วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌานปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย
มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ
ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในวิคตปัจจัย
มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 2 วาระ.



[210] เพราะนปัจฉาชาตปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ใน นปัจฉชาตมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย
ท่านย่อไว้ไม่แสดง.
[211] เพราะนอาเสวนปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี 9 วาระ ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในอนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย
มี 9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ให้กัมม-
ปัจจัย มี 9 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 9
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย มี 9 วาระ ใน
มัคคปัจจัย มี 9 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย
มี 9 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ใน
วิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.
[212] เพราะอาเสวนปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย
มี 2 วาระ... ในอันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2

วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ
ในนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในปุเรชาต-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌาน-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2
วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ใน
นัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี
2 วาระ.
[213] เพราะนอาเสวนปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนอาเสวนมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.
[214] เพราะนกัมมปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 3 วาระ ... ในอารัมมณ-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 3 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 3
วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 3 วาระ ใน
อัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในอุปนิสสย-

ปัจจัย มี 3 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 3
วาระ ในอาหารปัจจัย มี 3 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 3 วาระ ใน
ฌานปัจจัย มี 3 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 3 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย
มี 3 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 3 วาระ.
[215] เพราะนกัมมปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 1
วาระ ... ในอนันตรปัจจัย มี 1 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 1 วาระ
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในปุปนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี
1 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในนัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 1 วาระ.
[216] เพราะกัมมปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนกัมมมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่านย่อ
ไว้ไม่แสดง.

[217] เพราะนวิปากปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 9 วาระ ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในอนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี
9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 3 วาระ ใน
อาเสวนปัจจัย มี 3 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 9 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 9 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย มี 9 วาระ
ในมัคคปัจจัย มี 9 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปปยุตต-
ปัจจัย มี 9 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
ในวิตตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.
[218] เพราะนวิปากปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 2
วาระ ... ในอนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2 วาระ
ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย
มี 2 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 2 วาระ
ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌานปัจจัย
มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในนัตถิปัจจัย
ปัจจัย มี 2 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 2
วาระ.

[219] เพราะวิปากปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 1
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปป-
ยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1
วาระ.
ในนวิปากมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่านย่อ
ไว้ไม่แสดง.
[220] เพราะนอาหารปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ใน
อัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนอาหารมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลคตั้งแต่ 2 ปัจจัยขึ้นไป ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.
[221] เพราะนอินทริยปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ... ใน
อัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมม-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนอินทริยมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลตั้งแต่ 2 ปัจจัยขึ้นไป ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.


[222] เพราะฌานปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 1 วาระ... ใน
อนันตรปัจจัย มี 1 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 1 วาระ ในสหชาต-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี
1 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 1 วาระ
ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในนัตถิปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนฌานมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 1 ปัจจัย ท่านย่อ
ไว้ไม่แสดง.
[223] เพราะนมัคคปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 1
วาระ... ในอนันตรปัจจัย มี 1 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 1 วาระ
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย
มี 1 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย
มี 1 วาร ะ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในนัตถิปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
[224] เพราะนมัคคปัจจัย นเหหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย ใน
สหชาตปัจจัย มี 1 วาระ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย


มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ
ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปปยุตต-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1
วาระ.
ในนมัคคมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่านย่อ
ไว้ไม่แสดง.
[225] เพราะนสัมปยุตตปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 5 วาระ... ใน
อธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัญญมัญญ-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 5 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 5
วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 5 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 5 วาระ ในฌานปัจจัย มี 5 วาระ ในมัคคปัจจัย มี
5 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 5 วาระ ใน
อวิคตปัจจัย มี 5 วาระ.
[226] เพราะนสัมปยุตตปัจจัย นเหตุปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี
1 วาระ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ
ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ
ในวิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคต-
ปัจจัย มี 1 วาระ.

ในนสัมปยุตตมูล ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 2 ปัจจัย ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.
[227] เพราะนวิปปยุตตปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี 3 วาระ... ใน
อารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ในอธิปติปัจจัย มี 3 วาระ ในอนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสหชาตปัจจัย
มี 3 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 3 วาระ ในกัมม-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 3 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 3
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 3 วาระ ในฌานปัจจัย มี 3 วาระ ใน
มัคคปัจจัย มี 3 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในอัตถิปัจจัย
มี 3 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ใน
อวิคตปัจจัย มี 3 วาระ.
[228] เพราะนวิปปยุตปัจจัย นเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี
2 วาระ... ในอนันตรปัจจัย มี 2 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี 2 วาระ
ในสหชาตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ ในนิสสย-
ปัจจัย มี 2 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 2 วาระ ในอาเสวนปัจจัย
มี 1 วาระ ในกมัมปัจจัย มี 2 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 2 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 2 วาระ ในฌานปัจจัย มี 2 วาระ ในมัคคปัจจัย มี
1 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ใน

นัตถิปัจจัย มี 2 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 2 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 2
วาระ.
[229] เพราะนวิปปยุตตปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย
มี 1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ
ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ในนวิปปยุตตปัจจัย ที่มีปัจจนียปัจจัยเป็นมูลเกินกว่า 3 ปัจจัย ท่าน
ย่อไว้ไม่แสดง.
[230] เพราะโนนัตถิปัจจัย... เพราะโนวิคตปัจจัย ในเหตุปัจจัย
มี 5 วาระ... ในอธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 5 วาระ
ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 5 วาระ ในกัมม-
ปัจจัย มี 5 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 5
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 5 วาระ ในฌานปัจจัย มี 5 วาระ ใน
มัคคปัจจัย มี 5 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ ในอคัตถิปัจจัย
มี 5 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 5 วาระ.
[231] เพราะโนวิคตปัจจัย นเหตุปัจจัย ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ
... ในอัญญมัญญปัจจัย มี 1 วาระ ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ใน
กัมมปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี

1 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ใน
วิปปยุตตปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย
มี 1 วาระ.
[232] เพราะโนวิคตปัจจัย นเหตุปัจจัย นอารัมมณปัจจัย
นอธิปติปัจจัย นอนันตรปัจจัย นสมนันตรปัจจัย นอัญญมัญญปัจจัย

ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย
มี 1 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ใน
อินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ในฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย
มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ
ฯ ล ฯ.
[233] เพราะโนวิคตปัจจัย นเหตุปัจจัย... ฯลฯ... นกัมมปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในอาหาร
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1
วาระ.
[234] เพราะโนวิคตปัจจัย นเหตุปัจจัย... ฯลฯ... นกัมมปัจจัย
นวิปากปัจจัย นอาหารปัจจัย
ในสหชาตปัจจัย มี 1 วาระ... ในนิสสย-
ปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1
วาระ.

[235] เพราะโนวิคตปัจจัย นเหตุปัจจัย ฯลฯ นกัมมปัจจัย
นวิปากปัจจัย นอาหารปัจจัย นอินทริยปัจจัย นฌานปัจจัย นมัคค-
ปัจจัย นสัมปยุตตปัจจัย นวิปปยุตตปัจจัย โนนัตถิปัจจัย
ในสหชาต-
ปัจจัย มี 1 วาระ... ในนิสสยปัจจัย มี 1 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 1
วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 1 วาระ.
ปัจจยปัจจนียานุโลมนัย จบ
ปฏิจจวาระ จบ

อรรถกถาปัจจยปัจจนียานุโลมนัย


บัดนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเริ่มคำว่า นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ
เทฺว
เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี 2 วาระ เป็นต้น เพื่อแสดง
การนับใน ปัจจนียานุโลม. ในปัจจนียานุโลมนั้น ปัจจัยที่เหลือเว้น
อธิปติปัจจัย ย่อมได้โดยอนุโลมในเหตุปัจจัยที่ตั้งอยู่โดยความเป็นปัจจนิก.
ส่วนปัจฉาชาตปัจจัย ย่อมไม่ได้โดยอนุโลมในปัจจัยทั้งหมดนั่นเทียว. ปัจจัย
9 เหล่าใดที่ท่านกล่าวไว้ว่า อรูปานญฺเญว ปัจจัยที่ตั้งอยู่ในฐานแห่งนาม
ที่เหลือย่อมไม่ได้โดยอนุโลมในปัจจัย 7 ที่เหลือ เว้นปุเรชาตปัจจัย และ
อาเสวนปัจจัย ซึ่งตั้งอยู่โดยเป็นปัจจนิก. จริงอยู่ ธรรมที่ไม่เกิดจาก
อารัมมณปัจจัยเป็นต้น ย่อมไม่ได้อนันตรปัจจัย เป็นต้น.
ก็ปฏิสนธิวิบาก และวิบากทั้งหมดจากปุเรชาตปัจจัย แม้จะไม่เกิด
จากอาเสวนะกับกิริยามโนธาตุ ก็ย่อมได้อนันตรปัจจัยเป็นต้น. เพราะฉะนั้น