เมนู

สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช, สโต คจฺเฉยฺย, สโต ติฏฺเฐยฺย, สโต นิสีเทยฺย, สโต เสยฺยํ กปฺเปยฺย, สโต อภิกฺกเมยฺย, สโต ปฏิกฺกเมยฺย, สโต อาโลเกยฺย, สโต วิโลเกยฺย, สโต สมิญฺเชยฺย, สโต ปสาเรยฺย, สโต สงฺฆาฏิปตฺตจีวรํ ธาเรยฺย, สโต จเรยฺย วิหเรยฺย อิริเยยฺย วตฺเตยฺย ปาเลยฺย ยเปยฺย ยาเปยฺยาติ – สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชฯ เตนาห ภควา –

‘‘กาเมสุ นาภิคิชฺเฌยฺย, มนสานาวิโล สิยา;

กุสโล สพฺพธมฺมานํ, สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช’’ติฯ

สห คาถาปริโยสานา เย เต พฺราหฺมเณน สทฺธิํ เอกจฺฉนฺทา เอกปโยคา เอกาธิปฺปายา เอกวาสนวาสิตา, เตสํ อเนกปาณสหสฺสานํ วิรชํ วีตมลํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิ – ‘‘ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพํ ตํ นิโรธธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจิฯ สห อรหตฺตปฺปตฺตา อชินชฏาวากจีรติทณฺฑกมณฺฑลุเกสา จ มสฺสู จ อนฺตรหิตา, ภณฺฑุกาสายวตฺถวสโน สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธโร อนฺวตฺถปฏิปตฺติยา ปญฺชลิโก ภควนฺตํ นมสฺสมาโน นิสินฺโน โหติ – ‘‘สตฺถา เม ภนฺเต ภควา, สาวโกหมสฺมี’’ติฯ

อชิตมาณวปุจฺฉานิทฺเทโส ปฐโมฯ

2. ติสฺสเมตฺเตยฺยมาณวปุจฺฉานิทฺเทโส

[9]

โกธ สนฺตุสิโต โลเก, [อิจฺจายสฺมา ติสฺสเมตฺเตยฺโย]

กสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตา;

โก อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติ;

กํ พฺรูสิ มหาปุริโสติ, โก อิธ สิพฺพินิมจฺจคาฯ

โกธ สนฺตุสิโต โลเกติ โก โลเก ตุฏฺโฐ สนฺตุฏฺโฐ อตฺตมโน ปริปุณฺณสงฺกปฺโปติ – โกธ สนฺตุสิโต โลเกฯ

อิจฺจายสฺมา ติสฺสเมตฺเตยฺโยติฯ อิจฺจาติ ปทสนฺธิ ปทสํสคฺโค ปทปาริปูรี อกฺขรสมวาโย พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตา ปทานุปุพฺพตาเปตํ – อิจฺจาติฯ อายสฺมาติ ปิยวจนํ ครุวจนํ สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ – อายสฺมาติฯ ติสฺโสติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํ สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ โวหาโร นามํ นามกมฺมํ นามเธยฺยํ นิรุตฺติ พฺยญฺชนํ อภิลาโปฯ เมตฺเตยฺโยติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส โคตฺตํ สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ โวหาโรติ – อิจฺจายสฺมา ติสฺสเมตฺเตยฺโยฯ

กสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตาติ ตณฺหิญฺชิตํ ทิฏฺฐิญฺชิตํ มานิญฺชิตํ กิเลสิญฺชิตํ กามิญฺชิตํฯ กสฺสิเม อิญฺชิตา นตฺถิ น สนฺติ น สํวิชฺชนฺติ นุปลพฺภนฺติ ปหีนา สมุจฺฉินฺนา วูปสนฺตา ปฏิปสฺสทฺธา อภพฺพุปฺปตฺติกา ญาณคฺคินา ทฑฺฒาติ – กสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตาฯ

โก อุภนฺตมภิญฺญายาติ โก อุโภ อนฺเต อภิญฺญาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวาติ – โก อุภนฺตมภิญฺญายฯ

มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปตีติ มชฺเฌ มนฺตาย น ลิปฺปติ, อลิตฺโต อนุปลิตฺโต นิกฺขนฺโต นิสฺสโฏ วิปฺปมุตฺโต วิสญฺญุตฺโต วิมริยาทิกเตน เจตสา วิหรตีติ – มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติฯ

กํ พฺรูสิ มหาปุริโสติ มหาปุริโส อคฺคปุริโส เสฏฺฐปุริโส วิเสฏฺฐปุริโส ปาโมกฺขปุริโส อุตฺตมปุริโส ปธานปุริโส ปวรปุริโสติฯ กํ พฺรูสิ กํ กเถสิ กํ มญฺญสิ กํ ภณสิ กํ ปสฺสติ กํ โวหรสีติ – กํ พฺรูสิ มหาปุริโสติฯ

โก อิธ สิพฺพินิมจฺจคาติ โก อิธ สิพฺพินิํ ตณฺหํ อชฺฌคา อุปจฺจคา อติกฺกนฺโต สมติกฺกนฺโต วีติวตฺโตติ – โก อิธ สิพฺพินิมจฺจคาฯ เตนาห โส พฺราหฺมโณ –

‘‘โกธ สนฺตุสิโต โลเก, [อิจฺจายสฺมา ติสฺสเมตฺเตยฺโย]

กสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตา;

โก อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติ;

กํ พฺรูสิ มหาปุริโสติ, โก อิธ สิพฺพินิมจฺจคา’’ติฯ

[10]

กาเมสุ พฺรหฺมจริยวา, [เมตฺเตยฺยาติ ภควา]

วีตตณฺโห สทา สโต;

สงฺขาย นิพฺพุโต ภิกฺขุ, ตสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตาฯ

กาเมสุ พฺรหฺมจริยวาติฯ กามาติ อุทฺทานโต ทฺเว กามา – วตฺถุกามา จ กิเลสกามา จ…เป.… อิเม วุจฺจนฺติ วตฺถุกามา…เป.… อิเม วุจฺจนฺติ กิเลสกามาฯ พฺรหฺมจริยํ วุจฺจติ อสทฺธมฺมสมาปตฺติยา อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโมฯ อปิ จ, นิปฺปริยาเยน พฺรหฺมจริยํ วุจฺจติ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิฯ โย อิมินา อริเยน อฏฺฐงฺคิเกน มคฺเคน อุเปโต สมุเปโต อุปาคโต สมุปาคโต อุปปนฺโน สมุปปนฺโน สมนฺนาคโต, โส วุจฺจติ พฺรหฺมจริยวาฯ ยถา จ ธเนน ธนวาติ วุจฺจติ, โภเคน โภควาติ วุจฺจติ, ยเสน ยสวาติ วุจฺจติ, สิปฺเปน สิปฺปวาติ วุจฺจติ, สีเลน สีลวาติ วุจฺจติ, วีริเยน วีริยวาติ วุจฺจติ, ปญฺญาย ปญฺญวาติ วุจฺจติ, วิชฺชาย วิชฺชวาติ วุจฺจติ – เอวเมว โย อิมินา อริเยน อฏฺฐงฺคิเกน มคฺเคน อุเปโต สมุเปโต อุปาคโต สมุปาคโต อุปปนฺโน สมุปปนฺโน สมนฺนาคโต, โส วุจฺจติ พฺรหฺมจริยวาติ – กาเมสุ พฺรหฺมจริยวาฯ

เมตฺเตยฺยาติ ภควา ตํ พฺราหฺมณํ โคตฺเตน อาลปติฯ ภควาติ คารวาธิวจนเมตํ…เป.… สจฺฉิกา ปญฺญตฺติ, ยทิทํ ภควาติ – เมตฺเตยฺยาติ ภควาฯ

วีตตณฺโห สทา สโตติฯ ตณฺหาติ รูปตณฺหา…เป.… ธมฺมตณฺหาฯ ยสฺเสสา ตณฺหา ปหีนา สมุจฺฉินฺนา วูปสนฺตา ปฏิปสฺสทฺธา อภพฺพุปฺปตฺติกา ญาณคฺคินา ทฑฺฒา, โส วุจฺจติ วีตตณฺโห จตฺตตณฺโห วนฺตตณฺโห มุตฺตตณฺโห ปหีนตณฺโห ปฏินิสฺสฏฺฐตณฺโห วีตราโค จตฺตราโค วนฺตราโค มุตฺตราโค ปหีนราโค ปฏินิสฺสฏฺฐราโค นิจฺฉาโต นิพฺพุโต สีติภูโต สุขปฺปฏิสํเวที พฺรหฺมภูเตน อตฺตนา วิหรติฯ

สทาติ สทา สพฺพทา สพฺพกาลํ นิจฺจกาลํ ธุวกาลํ สตตํ สมิตํ อพฺโพกิณฺณํ โปงฺขานุโปงฺขํ [โปขานุโปขํ (สฺยา.)] อุทกูมิกชาตํ อวีจิสนฺตติสหิตํ [อวีจิ สมงฺหิสหิตํ (สฺยา.)] ผสฺสิตํ [ผุสิตํ (สฺยา.)] ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ ปุริมยามํ มชฺฌิมยามํ ปจฺฉิมยามํ กาเฬ ชุณฺเห วสฺเส เหมนฺเต คิมฺเห ปุริเม วโยขนฺเธ มชฺฌิเม วโยขนฺเธ ปจฺฉิเม วโยขนฺเธฯ สโตติ จตูหิ การเณหิ สโต – กาเย กายานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ภาเวนฺโต สโต, เวทนาสุ เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ภาเวนฺโต สโต, จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ภาเวนฺโต สโต, ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ภาเวนฺโต สโต…เป.… โส วุจฺจติ สโตติ – วีตตณฺโห สทา สโตฯ

สงฺขาย นิพฺพุโต ภิกฺขูติ สงฺขา วุจฺจติ ญาณํฯ ยา ปญฺญา ปชานนา วิจโย ปวิจโย…เป.… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺฐิฯ สงฺขายาติ สงฺขาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวา, ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติ สงฺขาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวา, ‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา’’ติ…เป.… ‘‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา’’ติ… ‘‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา’’ติ… ‘‘ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพํ ตํ นิโรธธมฺม’’นฺติ สงฺขาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวาฯ

อถ วา, อนิจฺจโต สงฺขาย ชานิตฺวา…เป.… ทุกฺขโต… โรคโต… คณฺฑโต… สลฺลโต…เป.… นิสฺสรณโต สงฺขาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวาฯ นิพฺพุโตติ ราคสฺส นิพฺพาปิตตฺตา นิพฺพุโต, โทสสฺส นิพฺพาปิตตฺตา นิพฺพุโต, โมหสฺส นิพฺพาปิตตฺตา นิพฺพุโต, โกธสฺส… อุปนาหสฺส… มกฺขสฺส… ปฬาสสฺส… อิสฺสาย… มจฺฉริยสฺส… มายาย… สาเฐยฺยสฺส… ถมฺภสฺส… สารมฺภสฺส… มานสฺส… อติมานสฺส… มทสฺส… ปมาทสฺส… สพฺพกิเลสานํ… สพฺพทุจฺจริตานํ… สพฺพทรถานํ … สพฺพปริฬาหานํ… สพฺพสนฺตาปานํ… สพฺพากุสลาภิสงฺขารานํ นิพฺพาปิตตฺตา นิพฺพุโตฯ ภิกฺขูติ สตฺตนฺนํ ธมฺมานํ ภินฺนตฺตา ภิกฺขุ…เป.… วุสิตวา ขีณปุนพฺภโว ส ภิกฺขูติ – สงฺขาย นิพฺพุโต ภิกฺขุฯ

ตสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตาติฯ ตสฺสาติ อรหโต ขีณาสวสฺสฯ อิญฺชิตาติ ตณฺหิญฺชิตํ ทิฏฺฐิญฺชิตํ มานิญฺชิตํ กิเลสิญฺชิตํ กามิญฺชิตํฯ

ตสฺสิเม อิญฺชิตา นตฺถิ น สนฺติ น สํวิชฺชนฺติ นุปลพฺภนฺติ ปหีนา สมุจฺฉินฺนา วูปสนฺตา ปฏิปสฺสทฺธา อภพฺพุปฺปตฺติกา ญาณคฺคินา ทฑฺฒาติ – ตสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตาฯ เตนาห ภควา –

‘‘กาเมสุ พฺรหฺมจริยวา, [เมตฺเตยฺยาติ ภควา]

วีตตณฺโห สทา สโต;

สงฺขาย นิพฺพุโต ภิกฺขุ, ตสฺส โน สนฺติ อิญฺชิตา’’ติฯ

[11]

โส อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติ;

ตํ พฺรูมิ มหาปุริโสติ, โส อิธ สิพฺพินิมจฺจคาฯ

โส อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปตีติฯ อนฺตาติ ผสฺโส เอโก อนฺโต, ผสฺสสมุทโย ทุติโย อนฺโต, ผสฺสนิโรโธ มชฺเฌ; อตีตํ เอโก อนฺโต, อนาคตํ ทุติโย อนฺโต, ปจฺจุปฺปนฺนํ มชฺเฌ; สุขา เวทนา เอโก อนฺโต, ทุกฺขา เวทนา ทุติโย อนฺโต, อทุกฺขมสุขา เวทนา มชฺเฌ; นามํ เอโก อนฺโต, รูปํ ทุติโย อนฺโต, วิญฺญาณํ มชฺเฌ; ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ เอโก อนฺโต, ฉ พาหิรานิ อายตนานิ ทุติโย อนฺโต, วิญฺญาณํ มชฺเฌ; สกฺกาโย เอโก อนฺโต, สกฺกายสมุทโย ทุติโย อนฺโต, สกฺกายนิโรโธ มชฺเฌฯ มนฺตา วุจฺจติ ปญฺญา, ยา ปญฺญา ปชานนา…เป.… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺฐิฯ

เลปาติ ทฺเว เลปา – ตณฺหาเลโป จ ทิฏฺฐิเลโป จฯ กตโม ตณฺหาเลโป ? ยาวตา ตณฺหาสงฺขาเตน สีมกตํ โอธิกตํ [มริยาทิกตํ โอธิกตํ (สฺยา.)] ปริยนฺตกตํ ปริคฺคหิตํ มมายิตํ – ‘‘อิทํ มม, เอตํ มม, เอตฺตกํ มม, เอตฺตาวตา มม รูปา สทฺทา คนฺธา รสา โผฏฺฐพฺพา อตฺถรณา ปาวุรณา ทาสิทาสา อเชฬกา กุกฺกุฏสูกรา หตฺถิควาสฺสวฬวา เขตฺตํ วตฺถุ หิรญฺญํ สุวณฺณํ คามนิคมราชธานิโย รฏฺฐญฺจ ชนปโท จ โกโส จ โกฏฺฐาคารญฺจ’’ฯ เกวลมฺปิ มหาปถวิํ ตณฺหาวเสน มมายติฯ ยาวตา อฏฺฐสตตณฺหาวิจริตํ – อยํ ตณฺหาเลโปฯ

กตโม ทิฏฺฐิเลโป? วีสติวตฺถุกา สกฺกายทิฏฺฐิ, ทสวตฺถุกา มิจฺฉาทิฏฺฐิ, ทสวตฺถุกา อนฺตคฺคาหิกา ทิฏฺฐิ, ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ ทิฏฺฐิคหนํ ทิฏฺฐิกนฺตาโร ทิฏฺฐิวิสูกายิกํ ทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฏฺฐิสํโยชนํ คาโห ปฏิคฺคาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมคฺโค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริเยสคฺคาโห [วิปริเยสคฺคาโห (พหูสุ)] วิปรีตคฺคาโห วิปลฺลาสคฺคาโห มิจฺฉาคาโห อยาถาวกสฺมิํ ยาถาวกนฺติ คาโห, ยาวตา ทฺวาสฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตานิ – อยํ ทิฏฺฐิเลโปฯ

โส อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปตีติ โส อุโภ จ อนฺเต มชฺฌญฺจ มนฺตาย อภิญฺญาย ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวา น ลิปฺปติ น ปลิปฺปติ น อุปลิปฺปติ, อลิตฺโต อสํลิตฺโต อนุปลิตฺโต นิกฺขนฺโต นิสฺสโฏ วิปฺปมุตฺโต วิสญฺญุตฺโต วิมริยาทิกเตน เจตสา วิหรตีติ – โส อุภนฺตมภิญฺญาย มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติฯ

ตํ พฺรูมิ มหาปุริโสติ มหาปุริโส อคฺคปุริโส เสฏฺฐปุริโส วิเสฏฺฐปุริโส ปาโมกฺขปุริโส อุตฺตมปุริโส ปวรปุริโส, ตํ พฺรูมิ ตํ กเถมิ ตํ ภณามิ ตํ ทีเปมิ ตํ โวหรามิฯ

อายสฺมา สาริปุตฺโต [ปสฺส สํ. นิ. 5.377] ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘มหาปุริโส มหาปุริโส’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, มหาปุริโส โหตี’’ติ? ‘‘วิมุตฺตจิตฺตตฺตา ขฺวาหํ, สาริปุตฺต, มหาปุริโสติ วทามิ, อวิมุตฺตจิตฺตตฺตา โน มหาปุริโสติ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, สาริปุตฺต, วิมุตฺตจิตฺโต โหติ? อิธ, สาริปุตฺต, ภิกฺขุ อชฺฌตฺตํ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส กาเย กายานุปสฺสิโน วิหรโต จิตฺตํ วิรชฺชติ วิมุจฺจติ อนุปาทาย อาสเวหิฯ เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสิโน วิหรโต จิตฺตํ วิรชฺชติ วิมุจฺจติ อนุปาทาย อาสเวหิฯ เอวํ โข, สาริปุตฺต, ภิกฺขุ วิมุตฺตจิตฺโต โหติฯ

วิมุตฺตจิตฺตตฺตา ขฺวาหํ, สาริปุตฺต, มหาปุริโสติ วทามิ, อวิมุตฺตจิตฺตตฺตา โน มหาปุริโสติ วทามี’’ติ – ตํ พฺรูมิ มหาปุริโสติฯ

โส อิธ สิพฺพินิมจฺจคาติ สิพฺพินี วุจฺจติ ตณฺหาฯ โย ราโค สาราโค…เป.… อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ, ยสฺเสสา สิพฺพินี ตณฺหา ปหีนา สมุจฺฉินฺนา วูปสนฺตา ปฏิปสฺสทฺธา อภพฺพุปฺปตฺติกา ญาณคฺคินา ทฑฺฒาฯ โส สิพฺพินิํ ตณฺหํ อจฺจคา อุปจฺจคา อติกฺกนฺโต สมติกฺกนฺโต วีติวตฺโตติ – โส อิธ สิพฺพินิมจฺจคาฯ เตนาห ภควา –

‘‘โส อุภนฺตมภิญฺญาย, มชฺเฌ มนฺตา น ลิปฺปติ;

ตํ พฺรูมิ มหาปุริโสติ, โส อิธ สิพฺพินิมจฺจคา’’ติฯ

สห คาถาปริโยสานา เย เต พฺราหฺมเณน สทฺธิํ เอกจฺฉนฺทา เอกปโยคา เอกาธิปฺปายา เอกวาสนวาสิตา, เตสํ อเนกปาณสหสฺสานํ วิรชํ วีตมลํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิ – ‘‘ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพํ ตํ นิโรธธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจิฯ สห อรหตฺตปฺปตฺตา อชินชฏาวากจีรติทณฺฑกมณฺฑลุเกสา จ มสฺสู จ อนฺตรหิตาฯ ภณฺฑุกาสายวตฺถวสโน สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธโร อนฺวตฺถปฏิปตฺติยา ปญฺชลิโก ภควนฺตํ นมสฺสมาโน นิสินฺโน โหติ – ‘‘สตฺถา เม ภนฺเต ภควา, สาวโกหมสฺมี’’ติฯ

ติสฺสเมตฺเตยฺยมาณวปุจฺฉานิทฺเทโส ทุติโยฯ

3. ปุณฺณกมาณวปุจฺฉานิทฺเทโส

[12]

อเนชํ มูลทสฺสาวิํ, [อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก]

อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํ;

กิํนิสฺสิตา อิสโย มนุชา, ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ;

ยญฺญมกปฺปยิํสุ ปุถูธ โลเก, ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เมตํฯ

อเนชํ มูลทสฺสาวินฺติ เอชา วุจฺจติ ตณฺหาฯ