เมนู

‘‘สทฺธา จ ปีติ จ มโน สติ จ,

นาเปนฺติเม โคตมสาสนมฺหา;

ยํ ยํ ทิสํ วชติ ภูริปญฺโญ, ส เตน เตเนว นโตหมสฺมิฯ

[169]

‘‘ชิณฺณสฺส เม ทุพฺพลถามกสฺส, เตเนว กาโย น ปเลติ ตตฺถ;

สงฺกปฺปยนฺตาย [สํกปฺปยตฺตาย (สี.)] วชามิ นิจฺจํ, มโน หิ เม พฺราหฺมณ เตน ยุตฺโตฯ

[170]

‘‘ปงฺเก สยาโน ปริผนฺทมาโน, ทีปา ทีปํ อุปลฺลวิํ;

อถทฺทสาสิํ สมฺพุทฺธํ, โอฆติณฺณมนาสวํฯ

[171]

‘‘ยถา อหู วกฺกลิ มุตฺตสทฺโธ, ภทฺราวุโธ อาฬวิโคตโม จ;

เอวเมว ตฺวมฺปิ ปมุญฺจสฺสุ สทฺธํ, คมิสฺสสิ ตฺวํ ปิงฺคิย มจฺจุเธยฺยสฺส ปารํ’’ [มจฺจุเธยฺยปารํ (สี.)]

[172]

‘‘เอส ภิยฺโย ปสีทามิ, สุตฺวาน มุนิโน วโจ;

วิวฏฺฏจฺฉโท สมฺพุทฺโธ, อขิโล ปฏิภานวาฯ

[173]

‘‘อธิเทเว อภิญฺญาย, สพฺพํ เวทิ ปโรปรํ;

ปญฺหานนฺตกโร สตฺถา, กงฺขีนํ ปฏิชานตํฯ

[174]

‘‘อสํหีรํ อสํกุปฺปํ, ยสฺส นตฺถิ อุปมา กฺวจิ;

อทฺธา คมิสฺสามิ น เมตฺถ กงฺขา, เอวํ มํ ธาเรหิ อธิมุตฺตจิตฺต’’นฺติ [อชิตมาณวปุจฺฉาย ปฏฺฐาย ยาวปารายนานุคีติคาตาปริโยสานา สฺยา. … โปตฺถเก นตฺถิ]

ปารายนานุคีติคาถา นิฏฺฐิตาฯ

ปารายนวคฺคนิทฺเทโส

1. อชิตมาณวปุจฺฉานิทฺเทโส

[1]

เกนสฺสุ นิวุโต โลโก, [อิจฺจายสฺมา อชิโต]

เกนสฺสุ นปฺปกาสติ;

กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูสิ [พฺรูหิ (สฺยา.)], กิํสุ ตสฺส มหพฺภยํฯ

เกนสฺสุ นิวุโต โลโกติฯ โลโกติ นิรยโลโก ติรจฺฉานโลโก เปตฺติวิสยโลโก มนุสฺสโลโก เทวโลโก ขนฺธโลโก ธาตุโลโก อายตนโลโก อยํ โลโก ปโร โลโก พฺรหฺมโลโก เทวโลโก – อยํ วุจฺจติ โลโกฯ อยํ โลโก เกน อาวุโต นิวุโต โอวุโต [โอผุโต (สฺยา.)] ปิหิโต ปฏิจฺฉนฺโน ปฏิกุชฺชิโตติ – เกนสฺสุ นิวุโต โลโก?

อิจฺจายสฺมา อชิโตติฯ อิจฺจาติ ปทสนฺธิ ปทสํสคฺโค ปทปาริปูรี อกฺขรสมวาโย พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตา ปทานุปุพฺพตาเปตํ [ปทานุปุพฺพตาเมตํ (พหูสุ)] อิจฺจาติฯ อายสฺมาติ ปิยวจนํ ครุวจนํ สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ อายสฺมาติฯ อชิโตติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํ สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ โวหาโร นามํ นามกมฺมํ นามเธยฺยํ นิรุตฺติ พฺยญฺชนํ อภิลาโปติ – อิจฺจายสฺมา อชิโตฯ

เกนสฺสุ นปฺปกาสตีติ เกน โลโก นปฺปกาสติ น ภาสติ น ตปติ น วิโรจติ น ญายติ น ปญฺญายตีติ – เกนสฺสุ นปฺปกาสติ

กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูสีติ กิํ โลกสฺส เลปนํ ลคฺคนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโสฯ เกน โลโก ลิตฺโต สํลิตฺโต อุปลิตฺโต กิลิฏฺโฐ สํกิลิฏฺโฐ มกฺขิโต สํสฏฺโฐ ลคฺโค ลคฺคิโต ปลิพุทฺโธ, พฺรูสิ อาจิกฺขสิ เทเสสิ ปญฺญเปสิ [ปญฺญาเปสิ (ก.)] ปฏฺฐเปสิ วิวรสิ วิภชสิ อุตฺตานีกโรสิ [อุตฺตานิํ กโรสิ (ก.)] ปกาเสสีติ – กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูสิฯ