ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

จูฬนิทฺเทสปาฬิ

ปารายนวคฺโค

วตฺถุคาถา

[1]

โกสลานํ ปุรา รมฺมา, อคมา ทกฺขิณาปถํ;

อากิญฺจญฺญํ ปตฺถยาโน, พฺราหฺมโณ มนฺตปารคูฯ

[2]

โส อสฺสกสฺส วิสเย, มฬกสฺส [อฬกสฺส (สุ. นิ. 983) มุฬกสฺส (สฺยา.), มูฬฺหกสฺส (ก.)] สมาสเน [สมาสนฺเน (ก.)];

วสิ โคธาวรีกูเล, อุญฺเฉน จ ผเลน จฯ

[3]

ตสฺเสว [ตํเยว (ก.) อฏฺฐกถา โอโลเกตพฺพา] อุปนิสฺสาย, คาโม จ วิปุโล อหุ;

ตโต ชาเตน อาเยน, มหายญฺญมกปฺปยิฯ

[4]

มหายญฺญํ ยชิตฺวาน, ปุน ปาวิสิ อสฺสมํ;

ตสฺมิํ ปฏิปวิฏฺฐมฺหิ, อญฺโญ อาคญฺฉิ พฺราหฺมโณฯ

[5]

อุคฺฆฏฺฏปาโท ตสิโต [ตสฺสิโต (ก.)], ปงฺกทนฺโต รชสฺสิโร;

โส จ นํ อุปสงฺกมฺม, สตานิ ปญฺจ ยาจติฯ

[6]

ตเมนํ พาวรี ทิสฺวา, อาสเนน นิมนฺตยิ;

สุขญฺจ กุสลํ ปุจฺฉิ, อิทํ วจนมพฺรวิ [วจนมพฺรุวิ (สี.)]ฯ

[7]

‘‘ยํ โข มม เทยฺยธมฺมํ, สพฺพํ วิสชฺชิตํ มยา;

อนุชานาหิ เม พฺรหฺเม, นตฺถิ ปญฺจสตานิ เม’’ฯ

[8]

‘‘สเจ เม ยาจมานสฺส, ภวํ นานุปทสฺสติ [ปเทสฺสติ (ก.)];

สตฺตเม ทิวเส ตุยฺหํ, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธา’’ฯ

[9]

อภิสงฺขริตฺวา กุหโก, เภรวํ โส อกิตฺตยิ;

ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, พาวรี ทุกฺขิโต อหุฯ

[10]

อุสฺสุสฺสติ อนาหาโร, โสกสลฺลสมปฺปิโต;

อโถปิ เอวํ จิตฺตสฺส, ฌาเน น รมตี มโนฯ

[11]

อุตฺรสฺตํ ทุกฺขิตํ ทิสฺวา, เทวตา อตฺถกามินี;

พาวริํ อุปสงฺกมฺม, อิทํ วจนมพฺรวิฯ

[12]

‘‘น โส มุทฺธํ ปชานาติ, กุหโก โส ธนตฺถิโก;

มุทฺธนิ มุทฺธปาเต [มุทฺธนิมฺมุทฺธปาเต (ก.)] วา, ญาณํ ตสฺส น วิชฺชติ’’ฯ

[13]

‘‘โภตี [โภติ (ก.)] จรหิ ชานาติ, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา;

มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ [มุทฺธาติปาตญฺจ (ก.)], ตํ สุโณม วโจ ตว’’ฯ

[14]

‘‘อหมฺเปตํ น ชานามิ, ญาณํ เมตฺถ น วิชฺชติ;

มุทฺธนิ มุทฺธาธิปาเต จ, ชินานญฺเหตฺถ [ชนานญฺเหตฺถ (ก.)] ทสฺสนํ’’ฯ

[15]

‘‘อถ โก จรหิ [โย จรติ (ก.)] ชานาติ, อสฺมิํ ปถวิมณฺฑเล [ปุถวิมณฺฑเล (สี.)];

มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ, ตํ เม อกฺขาหิ เทวเต’’ฯ

[16]

‘‘ปุรา กปิลวตฺถุมฺหา, นิกฺขนฺโต โลกนายโก;

อปจฺโจ โอกฺกากราชสฺส, สกฺยปุตฺโต ปภงฺกโรฯ

[17]

‘‘โส หิ พฺราหฺมณ สมฺพุทฺโธ, สพฺพธมฺมาน ปารคู;

สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต [ผลปฺปตฺโต (ก.)], สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

สพฺพกมฺมกฺขยํ ปตฺโต, วิมุตฺโต อุปธิกฺขเยฯ

[18]

‘‘พุทฺโธ โส ภควา โลเก, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา;

ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉสฺสุ, โส เต ตํ พฺยากริสฺสติ’’ฯ

[19]

สมฺพุทฺโธติ วโจ สุตฺวา, อุทคฺโค พาวรี อหุ;

โสกสฺส ตนุโก อาสิ, ปีติญฺจ วิปุลํ ลภิฯ

[20]