อรรถกถาปัณณัตติวาระ

ปทโสธนวาระ

บัดนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเริ่มนิทเทสวาระโดยนัยเป็นต้นว่า
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกว่า รูป ในปัญหาที่ว่า " รูปํ รูปกฺขนฺโธ
ธรรมที่ชื่อว่ารูป ชื่อว่ารูปขันธ์ ใช่ไหม ? ดังนี้ รูปเหล่านั้นทั้งหมด
พระองค์ตรัสไว้เพื่อทรงชำระคำว่า รูปขันธ์.
คำวิสัชนาที่ว่า ปิยรูปํ สาตรูปํ รูปํ น รูปกฺขนฺโธ ปิยรูป
สาตรูป ชื่อว่ารูป ไม่ชื่อว่ารูปขันธ์ อธิบายว่า คำว่า รูปใด พระองค์
ตรัสว่า รูป ในคำนี้ว่า ปิยรูปํ สาตรูปํ รูปนั้น ชื่อว่า รูป เท่านั้น
ไม่ชื่อว่า รูปขันธ์.
คำวิสัชนาที่ว่า รูปกฺขนฺโธ รูปญฺเจว รูปกฺขนฺโธ จ รูป
ขันธ์ชื่อว่า รูปด้วย ชื่อว่า รูปขันธ์ด้วย อธิบายว่า ก็รูปใดเป็น
รูปขันธ์ รูปนั้นย่อมควรเพื่อที่จะกล่าวว่าเป็นรูปด้วย เป็นรูปขันธ์ด้วย.
ในปัญหาที่ว่า รูปกฺขนฺโธ รูปํ รูปขันธ์ชื่อว่ารูป ใช่ไหม ? ดังนี้
เพราะรูปขันธ์พึงกล่าวว่าเป็นรูปโดยแน่นอนเท่านั้น ฉะนั้น พระองค์
จึงตรัสว่า อามนฺตา- ใช่ พึงทราบเนื้อความในวิสัชนาทั้งหมดโดยอุบาย
นี้ ส่วนความแปลกกันมีอยู่ในที่ใด จักพรรณนาความแปลกกันนั้นใน
ที่นั้น.