อรรถกถาขันธยมก

วรรณนาอุทเทสวาระ

บัดนี้ เป็นการวรรณนา ขันธยมก ที่พระผู้มีพระภาคทรง
แสดงไว้ในลำดับต่อจาก มูลยมก เพราะทรงรวบรวมซึ่งธรรมทั้งหลาย
มีกุศลเป็นต้น อันพระองค์ทรงแสดงแล้วในมูลยมก ด้วยอำนาจแห่ง
ขันธ์ พึงทราบการกำหนดพระบาลีในขันธ์ยมกอย่างนี้ก่อน.
ใน ขันธยมก นี้ มี มหาวาระ 3 คือ ปัณณัตติวาระ
ปวัตติวาระ และปริญญาวาระ.
ในมหาวาระทั้ง 3 นั้น ปัณณัตติวาระ ตรัสเรียกว่า ปัณ-
ปวัตติวาระ เพราะทรงกระทำด้วยอำนาจการชำระชื่อของขันธ์ทั้งหลาย.
ปวัตติวาระ ตรัสเรียกว่า ปวัตติวาระ เพราะทรงชำระความ
เป็นไปด้วยอำนาจการเกิดขึ้นและการดับไปของขันธ์ทั้งหลายที่พระองค์
ทรงชำระชื่อแล้ว.
ปริญญาวาระ ตรัสเรียกว่า ปริญญาวาระ เพราะทรงแสดง
ปริญญา 3 แห่ง ขันธ์ทั้งหลายอันเป็นไปแล้วตามลำดับ โดยสังเขป.
ในมหาวาระเหล่านั้น ปัณณัตติวาระ พระองค์ทรงกำหนดด้วย
อาการ 2 อย่าง ด้วยอำนาจอุทเทสและนิทเทส ในอุเทสและนิทเทส
แม้เหล่านี้ อุทเทสวาระไม่มีโดยแผนกหนึ่ง จำเดิมแต่ต้น พระองค์