อรรถกถามูลยมก

วรรณนาอุทเทสวาระ

ก็ปกรณ์นี้พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสจำแนกไว้แล้ว 10 อย่าง ด้วย
อำนาจของยมก 10 อย่าง คือ มูลยมก ขันธยมก อายตนยมก
ธาตุยมก สัจจยมก สังขารยมก อนุสยยมก จิตตยมก ธรรมยมก
และ อินทริยยมก พึงทราบอรรถแห่งยมก 10 อย่างเหล่านี้ของ
ปกรณ์นี้อย่างนี้
ถามว่า ชื่อว่า ยมก เพราะอรรถว่ากระไร ?
ตอบว่า เพราะอรรถว่า เป็นคู่กัน
จริงอยู่ คำว่า คู่กัน ท่านเรียกว่า ยมก เหมือนกับที่ท่าน
กล่าวไว้ว่า ยมกปาฏิหาริย์ = ปาฏิหาริย์คู่ ยมกสาลา = ไม้สาละ
คู่ เป็นต้น
ในยมกทั้ง 10 อย่างนี้ ยมกหนึ่งๆ ชื่อว่า คู่ เพราะแสดงไว้
ด้วยอำนาจของยมกทั้งหลาย คือ คู่ ด้วยประการฉะนี้ ปกรณ์นี้ทั้งหมด
พึงทราบว่า ชื่อว่า ยมก เพราะรวบรวมคู่ทั้งหลายเหล่านี้ไว้
ยมกแรกแห่งยมก 10 อย่าง เรียกว่า มูลยมก เพราะในมูล-
ยมกนั้นพระพุทธองค์ทรงกระทำการถามและตอบด้วยอำนาจแห่งมูล